این روزها، اگر بگوییم در جهان هوش مصنوعی و اینترنت اشیا زندگی می‌کنیم، اشتباه نگفته‌ایم؛  چراکه پیش‌بینی می‌شود بیش از نیمی از شغل‌های فعلی در جهان تا پنج سال آینده به‌واسطه این دو رویکرد فناورانه، بی‌معنا شود و تعداد چیزهای متصل به شبکه‌ی اینترنت اشیا به سی میلیارد برسد.

به‌عبارتی در آینده‌ای بسیار نزدیک، هر گوشه از زندگی ما، دستخوش تحولات بنیادینی خواهد شد. این‌ها به معنی اهمیت بسیار زیاد این موضوعات خواهد بود. بنابراین مهم است که بدانیم و آگاه باشیم که در کشورمان اوضاع فناوری‌ای مانند اینترنت اشیا چطور است و چه جایگاهی دارد. در این مقاله می‌کوشیم، درباره‌ی اینترنت اشیا در ایران و تاریخچه و جایگاهش مطالب جامعی ارائه دهیم.

امنیت سخت‌افزار اینترنت اشیا

 محمد بهشتی

 ۸ ساعت و ۲۶ دقیقه  ۶ نفر★★★★★ (۵.۰)

---

۷۰۰,۰۰۰ تومان

خرید دوره

اینترنت اشیا چیست؟

خوب است پیش از پرداختن به موضوع اصلی، به‌طور مختصر اینترنت اشیا را تعریف کنیم. اینترنت اشیا یا چیزها (Internet of Things) که معمولا به طور خلاصه با IoT شناخته می‌شود، به‌شبکه‌ای اطلاق می‌شود که شامل دستگاه‌های به‌هم پیوسته‌ای است که داده‌ها را با یکدیگر و همچنین با سیستم‌های مبتنی بر شبکه‌های ابری (Cloud Network) به اشتراک می‌گذارند. این دستگاه‌ها معمولا مجهز به حسگرها، نرم‌افزارها و… هستند که داده‌های مختلفی جمع‌آوری، پردازش و تبادل می‌کنند. اینترنت اشیا تقریبا محدودیتی ندارد از این‌رو، از ماشین‌آلات صنعتی گرفته و تستر نان و حتی دوش حمام شما می‌تواند به آن متصل شود.پ

روند پژوهش و توسعه‌ی مفاهیم IoT از ابتدای دهه‌ی ۱۹۹۰ / ۱۳۷۰ در دنیا پاگرفت ولی ۱۹۹۹/۱۳۷۸ بود که کوین اشتون برای نخستین این بار، این نام و مفهوم را به‌طور رسمی و دقیق تعریف کرد.

در صنایع مختلف، سازمان‌ها به طور فزاینده‌ای از فناوری‌های IoT برای ساده‌سازی عملیات، ارتقای تجربیات مشتری، تسهیل تصمیم‌گیری آگاهانه و افزایش ارزش کلی کسب‌وکار استفاده می‌کنند. در حوزه اینترنت اشیا، داده‌ها را می‌توان بدون نیاز به تعامل مستقیم انسان با انسان یا انسان با رایانه به‌طور یکپارچه در سراسر شبکه‌ها مبادله کرد.

در اکوسیستم اینترنت اشیا، تقریبا هر دغدغه‌ای را می‌توان پاسخ داد: نظارت بر سلامت عمومی، پایش مصرف سوخت یا باد لاستیک خودرو و… . اساسا، هر موجودیت ملموس یا مجازی که بتواند به آن یک آدرس پروتکل اینترنت اختصاص داده شود و داده‌ها را در یک شبکه انتقال دهد، می‌تواند یک «چیز» در اینترنت اشیا در نظر گرفته شود.

تاریخچه اینترنت اشیا در ایران

معرفی مفاهیم و آغاز نخستین فعالیت‌های -آزمایشی و کوچک- اینترنت اشیا در ایران، تقریبا با فاصله‌ی کمی از دنیا، صورت پذیرفت. در اوایل دهه‌ی هشتاد خورشیدی، یکی از چهره‌های پیشگام و موثر در اینترنت اشیا در جهان مهندسی ایرانی، آقای رضا راجی، ساکن ایالات متحده امریکا بود. با تلاش‌های وی و فعالان کم‌شمار آن زمان حوزه‌ی اینترنت و فناوری‌های رایانه‌ای اینترنت اشیا ایران نیز دست کم به عنوان مفهوم پا گرفت و شناخته شد. 

در همان دوران، دکتر جلالی استاد برق دانشگاه علم‌وصنعت نیز که برای گسترش آگاهی در حوزه‌ی فناوری اطلاعات، اینترنت و کاربردهای دنیای دیجیتال می‌‌کوشید، وی برای معرفی کاربرد اینترنت اشیا در ایران نیز تلاش شایان ذکری داشتند. به‌طور دقیق‌تر می‌توان گفت که سال‌های ۹۳ و ۹۴ خورشیدی بود که توجهات بخش‌های دولتی و خصوصی به این موضوع جلب شد (شروع فراگیر شدن اینترنت همراه در ایران). 

فرومی با نام اینترنت اشیا ایران در بستر اینترنت شروع به‌کار کرد. برخی شرکت‌ها با اهدافی در این زمینه ولی با نام مشهورتر در آن دوران، یعنی هوشمندسازی، پای به عرصه گذاشتند و در سطح کلان دولتی، مهم‌ترین گام زمانی برداشته شد که در اواسط دهه‌ی نود خورشیدی قراردادی برای هوشمندسازی سیستم‌های برقی میان وزارت نیرو و مرکز تحقیقات مخابرات ایران برداشته شد‌. می‌توان سندی مرتبط با این حوزه را انتشار یافته در سال ۹۵ خورشیدی یافت که گروهی از دانشگاه امیرکبیر آن را تدوین کرده‌اند و به اهمیت IoT در هوشمندسازی صنعت برق اشاره داشته‌اند.

در واقع، با آنکه از سال‌های نخست تولد اینترنت اشیا، در ایران این مفهوم مطرح شد، ولی حدود ۱۵ سال طول کشید تا اینکه پروژه‌ها، پژوهش‌ها و سندهای جدی آماده و تدوین شوند. هرچند در سطح بین‌المللی نیز، برای اجرایی شدن و گسترش این عرصه‌ی فناورانه، ظهور و فراگیر شدن اینترنت ۴G لازم بود ولی در این دوران پر شتاب که در حدود ۱۲ ساعت حجم اطلاعات دو برابر می‌شود و ترندهای علمی و فناوری در هر فصل سال تازه‌تر و گسترده‌تر از قبل می‌شود، زمان بسیاری برد تا فعالیت‌های جدی در اینترنت اشیای ایران محقق شود. شاهد این کندی در عملکرد، همین بس که شورای عالی فضای مجازی سند «الزامات حاکم بر اینترنت اشیا در شبکه ملی اطلاعات» را سال ۱۳۹۷ به تصویب رساند و ابلاغ کرد و تاکنون (۱۴۰۲) از میزان پیشرفت‌ها برمبنای این سند گزارش واضحی منتشر نشده است.

اهمیت و کاربرد اینترنت اشیا در ایران

کشوری که نیروی کار متخصص فراوانی در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و مهندسی دارد و با این‌حال، مشکلات اقتصادی و سیاسی در سطح بین‌المللی، مانع از رشد و توسعه آن کشور شده، نیاز دارد که با ورود به عرصه‌های فناورانه‌ی نوین و همگام کردن کشور با آن‌ها، راه‌های تازه‌ای را برای بهبود اقتصاد و جایگاهش در عرصه‌های بین‌المللی بیابد. بنابراین اهمیت اینترنت اشیا برای کشوری مانند ایران ناگفته پیداست و در همه‌ی زمینه‌ها می‌تواند نقش‌آفرین باشد؛ بااین‌حال برای روشن‌تر شدن موضوع، به چند نکته‌ی مهم درباره‌ی اهمیت و کاربرد اینترنت اشیا در ایران اشاره می‌کنیم.

معماری راهکارهای اینترنت اشیا

 رضا وحیدنیا

 ۲ ساعت و ۴۸ دقیقه  ۳۷ نفر★★★★☆ (۴.۴)

---

۴۰۰,۰۰۰ تومان

خرید دوره

اندازه‌ی بازار اینترنت اشیا، به بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار رسیده است که ظرف پنج سال آینده حدود ۵ برابر خواهد شد یعنی نزدیک به سه درصد تولید ناخالص جهان (GDP) را به خود اختصاص خواهد داد. از سوی دیگر، هم اکنون غرب آسیا و شمال آفریقا، دومین بازار بزرگ اینترنت اشیا به‌شمار می‌رود که امارات، عربستان و ترکیه آن را تصاحب کرده‌اند. درحالی‌که ایران می‌تواند در قلب این منطقه، توسعه‌دهنده‌ی اصلی و دارای نقشی تعیین‌کننده باشد و سود چشمگیری به ‌دست آورده و با آن تحریم‌ها دور بزند.

ایران همچنین بیشترین تعداد کلان‌شهرها را در خاورمیانه دارد که در این شهرها، مثل تهران، مشهد، اصفهان و … با موضوعات ترافیک، آلودگی، پیشگیری، سلامت، بهداشت، مدیریت بهینه شهری و… همواره دست به گریبان است. در این زمینه‌ها، اینترنت اشیا نشان داده که چه حوزه‌ی مهم و توانمندی است. گجت‌های هوشمند و لوازم خانگی متصل به اینترنت اشیا می‌توانند در حوزه‌ی سلامت و پیشگیری نقش بسزائی را ایفا کنند.

همچنین خودروهای خودران و شبکه‌ی اینترنت آن‌ها، به نظر بسیاری از محققان، آینده‌پژوهان و فناوران، احتمالا مهم‌ترین سازوکار برای مدیریت حمل‌ونقل شهری، فراگیر شدن خودروهای برقی و مباحثی از این دست است. بنابراین گسترش اینترنت اشیا ایرانیان می‌تواند یکی از رئوس اصلی رشد و توسعه کشور و حل مشکلات شهری باشد.

از سوی دیگر، هر تابستان و زمستان، همواره با چالش‌های انرژی و مدیریت آب در سطح ملی درگیر هستیم و چه ابزاری مهم‌تر و بهتر از اینترنت اشیا می‌تواند در اقدامات سریع و تصمیم‌گیری‌های برخط و همچنین جمع‌آوری اطلاعات ضروری برای تصمیمات مهم آتی به‌کار مسئولان امر بیاید؟ یکی از مهم‌ترین دلایلی که معمولا برای عملکرد نادرست و دیرهنگام آورده می‌شود، کمبود اطلاعات و کندی در ارسال آن‌ها در این زمینه‌هاست. با توسعه‌ی شبکه‌های هوشمند بر پایه‌ی اینترنت اشیا می‌توان برچنین چالش‌هایی پیروز شد.

همه‌ی این مسائلی که ذکر کردیم، نه فقط ایران را کشور بهتری برای ایرانیان خواهد کرد بلکه برای کلیت حیات کره‌ی زمین و توسعه‌ی سبزتر یاری می‌کند. در واقع، فقط این فناوری‌هاست که می‌تواند ما را به‌سوی صنایع با بهره‌وری بالاتر و در عین‌حال، با گازهای گلخانه‌ای کمتر و میزان کربن خالص صفر (‌Net-Zero) سوق دهد.

این‌ها فقط گوشه‌هایی از اهمیت و کاربردهای بالقوه اینترنت اشیا در ایران است.

اهمیت یادگیری اینترنت اشیا

در بخش‌های گذشته تلاش شد تا شما با اهمیت و کاربردهای وسیع اینترنت اشیا آشنا شوید. از همین رو در عصر حاضر باید با تکنولوژی روز همراه بود. در غیر این‌صورت از جامعه جهانی جا خواهیم ماند. با توجه به موارد ذکر شده، اهمیت یادگیری اینترنت اشیا برکسی پوشیده نیست. برای این منظور کتاب‌ها و مقالات مختلفی وجود دارد اما شرکت در یک دوره آموزشی عالی به همراه مدرسین کارکشته و متخصص، می‌تواند تاثیر دوچندان داشته باشد و مسیر شما را برای ورود به بازار کار هموارتر کند. 

شرکت‌ها و استارتاپ‌های اینترنت اشیا در ایران

اینترنت اشیا همان طور که در دنیا گسترش یافته است، راهش را در بازار داخل کشور هم باز کرده و محصولات اینترنت اشیا در ایران تنوع زیادی پیدا کرده‌اند. این روزها استارتاپ‌ها و شرکت‌های مختلفی به وجود آمده‌اند که در این حوزه کار می‌کنند. برای مثال اینترنت اشیا برای سامانه مدیریت هوشمند ناوگان حمل و نقل و نظارت تصویری ابری و … به کار گرفته شده است و شرکت‌های دیگر هم برای توسعه زیرساخت‌هایشان از آن استفاده کرده‌اند. در ادامه تعدادی از شرکت‌های اینترنت اشیا در ایران را معرفی می‌کنیم:

• لینکپ: یکی از شرکت‌های ایرانی که در حوزه هوشمندسازی ساختمان کار می‌کند و سرویس‌های هوشمند برای دفتر کار و خانه و … ارائه می‌دهد شرکت لینکپ است. این شرکت راهکارهای مختلف اینترنت اشیا را به کار گرفته است و اپلیکیشن اختصاصی خودش به نام Linkap Smart را هم دارد که برای کنترل سرویس‌هایش به کار می‌رود.
• پاناک: یکی دیگر از استارتاپ‌های قابل توجهی که می‌توانیم به آن اشاره کنیم پاناک است. این استارتاپ در حوزه‌ی پایش شرایط محیطی کار می‌کند و برای مکان‌هایی مانند آزمایشگاه‌ها و داروخانه‌ها که باید میزان دما و رطوبت و … تحت کنترل باشد بسیار کاربردی است. استفاده از راهکارهای این شرکت به کاهش هزینه‌ها و کنترل آن کمک می‌کند.
• مای فلورت: مای فلورت یکی دیگر از شرکت‌هایی است که به کمک اینترنت اشیا سعی کرده است ابزارهای کاربردی ایجاد کند. به کمک این ابزار شما می‌توانید شرایط گلدان‌های خود را کنترل کنید و از نیازهای آن‌ها با خبر باشید. این ابزار پایگاه داده‌ای از گیاهان مختلف دارد که قابل گسترش هم هست.
• باینو: خرید کردن هوشمند یکی از چیزهایی است که در دنیای امروز بسیار قابل توجه است. باینو فروشگاه هوشمندی است که می‌توانید در مکان‌‌های مختلف مانند شرکت‌ها، مدارس و … قرار دهید و بدون نیاز به حضور فروشنده به راحتی خرید کنید. این بوفه‌های هوشمند به کمک کارت شما باز می‌شوند و می‌توانید محصول را با خیال راحت خریداری کنید.
• نینیکس: مراقبت هوشمند از نوزادان یکی از موضوعاتی است که در دنیا مورد توجه است. داشتن ابزاری که به طور دائم شرایط و علائم حیاتی نوزاد شما را پایش کند و اطلاع دهد می‌تواند برای هر پدر و مادری آرامبخش باشد. نینیکس دستگاهی تولید کرده است که دمای بدن، ضربان قلب، نرخ تنفس و … را کنترل کرده و در صورت نیاز به موبایل والدین اخطار می‌دهد.

چالش‌های IoT در ایران

در حالی‌که چشم اندازهای قابل توجهی برای گسترش بازار اینترنت اشیا ایران وجود دارد، موانع متعددی مانع از توسعه آن شده است. چالش‌های کلیدی شامل چارچوب‌های نظارتی و رگولاتوری، زیرساخت‌ها و نگرانی‌های امنیتی، سرمایه‌گذاری ناکافی و عدم شناخت پیرامون اهمیت خدمات اینترنت اشیا است. حتی سند شورای عالی فضای مجازی و قول‌های مسئولان نیز تاکنون چندان راهگشا نبوده است.

مبانی اینترنت اشیا

 محمدرضا خسروی

 ۲ ساعت و ۳۱ دقیقه  ۵۴۵ نفر★★★★☆ (۴.۲)

---

۳۰۰,۰۰۰ تومان

خرید دوره

از نظر مقررات و سیاست، ایجاد پارامترهای قانونی برای استقرار خدمات اینترنت اشیا در بخش‌های مختلف ضروری است. این امر مستلزم مقررات و درک مشترک میان بخش‌های مختلف و تدوین سیاست‌های مناسب است.

یکی از موانع قابل توجه برای گسترش بازار اینترنت اشیا در ایران، سرمایه‌گذاری ناکافی در خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا است. صنایع باید مزایای متعدد ادغام اینترنت اشیا در عملیات خود را بشناسند، از جمله کاهش هزینه، افزایش امنیت، بهبود عملکرد و افزایش رقابت.

در نهایت، تیم‌های استارتاپی در ارائه خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا به طور موثر با چالش‌هایی روبرو هستند. در حالی که آن‌ها ممکن است دارای تخصص فنی برای توسعه‌ی راه‌حل‌های اینترنت اشیا باشند، باید مدل‌های تجاری و بازاریابی مناسبی را نیز برای توجیه پیشنهادات خود و جذب سرمایه و مشتری بیابند.

جمع‌بندی مبحث اینترنت اشیا در ایران

اینترنت اشیا از مهم‌ترین حوزه‌هایی است که باید از سوی دولت و بخش خصوصی به‌خوبی مورد توجه قرار گیرد؛ چراکه بی‌شک آینده دنیا را چنین فناوری‌هایی و مسائل پیرامونش شکل می‌دهد و در همه‌ی عرصه‌های زندگی ما حضور پررنگی خواهد داشت. در ایران سال‌هاست مفاهیم مربوط به اینترنت اشیا شناسایی شده است و استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی فعال شده‌اند. محصولات اینترنت اشیا در ایران اکنون در مراحل در خوبی هستند و توانسته‌اند مشتریانی بیابند ولی با این حال، سرعت و گستره‌ی فعالیت شرکت‌ها و استارتاپ‌های این حوزه نیز باید بسیار بیشتر باشد چون هم اکنون نیز در همین منطقه خاورمیانه، شاهد آن هستیم که دولت‌ها و شرکت‌های بسیاری فعالیت‌های بزرگی را آغاز کرده‌اند و عقب ماندن از این قافله یعنی از دست دادن منابع بسیار و فرصت رقابت.

آکادمی همراه اول برای تحقق این مهم، با ارائه کلاس‌ها آموزشی آنلاین با اساتید مجرب مثل دوره یادگیری کارشناس کسب‌وکار اینترنت اشیا این امکان را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.

منابع: