سال آخر دانشگاه برای من، سختترین سال زندگی است. علاوه بر دروس ترمی، باید مطالعات کنکور ارشد را هم پیگیری کنم و خب، از کار کردن هم که نمیشود غافل شد؛ حالا بماند که کلی دغدغه دیگر هم برای یک دانشجو وجود دارد. این مشاغل و دغدغهها چند وقتی بود که شدیدا ذهن مرا مشغول کرده بود و به دنبال راهکار درست مواجه با آنها بودم تا بتوانم پروژهها و کارهای پیش رویم را مدیریت کنم.
همین شد که سفرم را به گوگل آغاز کردم، گشتم و گشتم تا بتوانم روشی مناسب و یا حداقل تجربه شخص دیگری در زمینه مدیریت پروژههای روزمره و تخصصی را پیدا کنم؛ خوشبختانه خیلی زود با عبارتی به نام مدیریت پروژه و برنامه ریزی روبهرو شدم.
باورم نمیشد که از قرن ۱۹ میلادی، مدیران بزرگ با به کارگیری تجربه و دانش خود، حرفه مدیریت پروژه را پایهگذاری و در تمام این سالها آن را توسعه داده اند. امروزه صدها کتاب تخصصی در باب این حرفه تالیف شده است که مدیریت کارها در تمامی امور روزمره و تخصصی را برای انسانها شرح میدهند؛ با این حال، من سالهای زیادی سرسپرده روشهای ابتدایی خودم بودم و تا حد زیادی هم در پروژههایم با شکست روبهرو میشدم.
آشنایی من با استانداردهای مدیریت پروژه، انگیزه ای شد تا مسیر درست انجام کارهایم را پیدا کنم و میتوان گفت یک معجزه در نظام برنامهریزی درسی و کاری من ایجاد کرد؛ معجزهای که قصد دارم در این مقاله داستان آن را با شما به اشتراک بگذارم تا اشتباهات پیشین مرا تکرار نکنید و پروژههای کاری، درسی و حتی فعالیتهای روزمره خود را به درستی انجام دهید.
پس فرقی نمیکند چه کسی با چه منصبی هستید، یک دانشجو، یک خانم خانهدار یا یکی از اعضای هیئت مدیره؛ در هر جایگاهی که قرار دارید، مدیریت پروژه یکی از مهمترین مهارتهایی است که باید در خود تقویت کنید. هدف ما در این مقاله معرفی این مهارت اساسی و پرکاربرد است.
برای پاسخ به این سوال ابتدا باید پروژه را تعریف کنیم. پروژه تلاش موقتی است که به منظور دستیابی به یک نتیجه منحصر به فرد با منابع محدود و از پیش مشخص شده انجام میشود. اجازه دهید برای سادگی بیشتر خودم را مثال بزنم:
من به عنوان یک دانشجوی سال آخر کارشناسی به دنبال شرکت در کنکور ارشد هستم. خب، زمان من محدود است و کمتر از ۸ ماه تا کنکور فاصله دارم؛ علاوه بر آن منابع من نیز به چند دوره یا کتاب محدود میشود؛ هدف نیز دستیابی به یک رتبه مطلوب در کنکور ارشد هست. خب، به همین سادگی من یک پروژه دارم که باید آن را مدیریت کنم.
حال بیایید برویم سراغ اصل مطلب، یعنی مدیریت پروژه را معرفی کنیم. مدیریت پروژه یعنی از دانش، مهارت، تکنیکها و ابزاری که در دست داریم به درستترین شکل استفاده کنیم تا بتوانیم پروژه پیش روی خود را به درستی زمانبندی، سازماندهی، هدایت و کنترل کنیم و به بهترین نتیجه منحصر به فرد خود دست پیدا کنیم. احتمالا منتظرید که بازهم یک مثال از خودم بزنم:
اگر من به عنوان یک دانشجویی پشت کنکوری بتوانم زمانبندی مناسبی برای مطالعه درسهایم داشته باشم، منابع را دستهبندی کنم و پیشامدهای اتفاقی در مسیر درسی را هم به درستی مدیریت کنم، احتمالاً به یک نتیجه منحصر به فرد میرسم. حال شاید بپرسید چرا منحصر به فرد؟ بدیهی است، با توجه به نحوه مدیریت من، پروژه نتیجه خاصی میگیرد و نمیتوان یک نتیجه دقیق برای آن متصور شد. به همین علت همواره نتیجه نهایی یک پروژه را، یک نتیجه منحصر به فرد در نظر میگیرند؛ یعنی یک پیشامد از میان بینهایت پیشامدی که میتوانست اتفاق بیافتد.
متدولوژیها یا روشهای مدیریت پروژه، به ساختارهایی گفته میشود که بنای اصلی مدیریت پروژهها بر اساس آنها پایهگذاری میشود. در ادامه قصد داریم هر روش را مورد بررسی قرار دهیم.
این متدولوژی، سنتیترین روش مدیریت پروژه در جهان است. در روش آبشاری تمام مراحل، یکی پس از دیگری انجام میشوند و عموما امکان بازگشت به عقب وجود ندارد. به عبارت دیگر ابتدا نیازهای پروژه تشخیص داده میشود، سپس مسیر آن طراحی میشود و مراحل تا رسیدن به نتیجه نهایی ادامه پیدا میکند؛ حال اگر در مراحل میانی پروژه ناگهان متوجه شویم که نیازهای اولیه به درستی تشخیص داده نشدهاند، معمولا بسیار سخت یا غیرممکن است که دوباره به آن مرحله بازگردیم و نیازهای جدید تعریف کنیم.
همانطور که خودتان هم متوجه شدهاید، روش سنتی یک نقص بسیار بزرگ دارد و آن نیز عدم توانایی بازگشت به عقب است. متدولوژی نوظهور چابک این مشکل را به کلی برطرف میسازد. در متدولوژی Agile مراحل پروژه به صورت چرخههایی کوتاه مدت انجام میشوند و بازخوردهایی سریع دریافت میکنند؛ هر بازخورد موجب میشود چرخه بعدی به صورت بهینهتری اجرا شود و به همین ترتیب پروژه ادامه پیدا میکند.
روش ترکیبی را میتوان یکی از کاربردیترین روشهای مدیریت پروژه و البته محبوبترین آنها دانست. در این روش، فرآیند کلی کار به صورت آبشاری انجام میشود؛ در حالی که امکان پیادهسازی متدولوژی چابک در بخشهای مختلف پروژه وجود دارد.
روش ترکیبی بسیاری از نقاط قوت دو روش قبلی را گرد هم آورده و نقاط ضعف را به حداقل رسانده است؛ از همین رو، میتوان در بسیاری از پروژهها از این متدولوژی استفاده کرد.
اواخر قرن ۱۹ میلادی، مدیران بزرگی گردهم آمدند و استانداردهایی را برای مدیریت پروژه تعریف کردند. در این بخش از مقاله قصد داریم چند استاندارد مهم مدیریت پروژه را معرفی کنیم و آنها را با یکدیگر مقایسه نماییم؛ اما اجازه دهید تا پیش از آن به یک سوال مهم پاسخ دهیم.
پیش از قرن ۱۹ میلادی استاندارد دقیقی برای مدیریت پروژهها وجود نداشت، هیچ زبان مشترکی نبود تا مدیران مختلف از سراسر دنیا زبان یکدیگر، زبان کارفرمایان و اهداف آنها را درک کنند. از اینها گذشته، بسیاری از استانداردها و سبکهای شخصی مدیران نیز نواقص و ضعفهایی داشت که باعث میشد پروژههای بزرگ با صرف زمان و هزینه زیاد، در نهایت با شکست مواجه شوند.
همین شد که تعدادی از مدیران و اندیشمندان بزرگ جهان گردهم آمدند تا به وسیله استانداردهایی، مدیریت پروژه را سازماندهی کرده و به آن ساختاری یکپارچه ببخشند. استانداردهای مدیریت پروژه زبان مشترکی ما بین مدیران و کارفرمایان هستند؛ این استانداردها مدیران را راهنمایی میکنند و ریسک اشتباه را کاهش میدهند.
احتمالا برایتان سوال شده که استانداردهای مدیریت پروژه بر چه مبنایی ایجاد میشوند؟ آیا چنین استانداردهایی مانند قوانین فیزیک با استفاده از دادههای علمی معتبر و قوانین طبیعت پدید آمدهاند و یا منبع دیگری پشت آنها وجود دارد؟
باید بگویم که هیچ باور یقینی و قوانین معتبر علمی در ورای استانداردهای مدیریت پروژه وجود ندارد؛ این استانداردها عموما بر اساس تجربههای موفق در مدیریت پروژههای کسبوکار و دیگر حوزهها پدید میآیند که به آنها بهترین اعمال (best practices) نیز گفته میشود.
جالب است بدانید اولین استانداردهای مدیریت پروژه بر اساس پروژههای موفق کسب وکار پدید آمدند و پس از آن، وقوع جنگهای جهانی و پروژههای ساخت سلاح در قرن ۲۰ میلادی، تاثیر قابل توجهی در تعیین استانداردهای مدیریت پروژه گذاشت.
شاید ناامیدکننده به نظر رسد که بگویم هیچ استاندارد واحدی برای تمامی پروژهها در تمامی کشورهای جهان تعیین نشده است؛ اما باید گفت که این مسئله اتفاقا ضروری است و وجود استانداردهای مختلف با توجه به تنوع بالای پروژهها ناگزیر به نظر می رسد.
امروزه استانداردهای مختلفی توسط موسسات تحقیقاتی مختلف در سراسر دنیا تعریف شده که حرفۀ مدیریت پروژه را به یک دانش آکادمیک بدل کرده است. در ادامه قصد داریم انواع استانداردهای مدیریت پروژه بررسی کنیم.
اگر از شما بخواهند استانداردهای مدیریت پروژه را نام ببرید، بیشک اولین موردی که به آن اشاره میکنید، استاندارد موسسه PMI تحت عنوان PMBOK است. موسسه مدیریت پروژه آمریکا (PMI) بزرگترین مرجع توسعه استانداردهای مدیریت پروژه در جهان است. این موسسه فعالیت خود را از سال ۱۹۹۶ آغاز کرده و استانداردهای مدیریت پروژه را تحت عنوان PMBOK منتشر و در اختیار عموم مردم جهان قرار میدهد.
PMBOK در حقیقت کتابی حاوی استاندارهای اساسی مدیریت پروژه است که تا سال ۲۰۲۱ میلادی ۷ نسخه از آن به چاپ رسیده است.
تا پیش از سال ۲۰۱۳ و در نسخههای یک تا پنجم PMBOK عمده تمرکز این مجموعه بر استانداردهای مدیریت پروژه سنتی (آبشاری) بود؛ چاپ نسخههای ۶ و ۷ این استاندارد و پرداختن آن به متدولوژی چابک (Agile) رویکرد این مجموعه را دستخوش تغییر بزرگی کرد.
علاوه بر کتاب اصلی پی ام باک تحت عنوان PMBOK: Project Management Body Of Knowledge، بیش از ۲۲ کتاب الحاقی دیگر نیز از این موسسه منتشر شده است که استانداردهای تخصصی مدیریت پروژه را به صورت تخصصی در ۲۲ حوزه مختلف بررسی میکند.
افرادی که صرفا به دنبال آشنایی با مدیریت پروژه و انجام پروژههای کوچک و روزمره خود هستند میتوانند با مطالعه PMBOK به هدف خود دست یابند؛ از سویی، مدیران بزرگ و متخصصان مدیریت پروژه باید حتما استانداردهای الحاقی مربوط به حوزه خود را نیز مطالعه فرمایند.
جالب است بدانید موسسه مدیریت پروژه آمریکا علاوه بر استانداردهای مدیریت پروژه، اصولی اخلاقی را نیز برای اعضای خود متصور شده است که پایبندی به آنها را بسیار ضروری میداند. این اصول اخلاقی عبارتند از:
دومین متدولوژی پرطرفدار در حرفه مدیریت پروژه، استاندارد PRINCE2 است. این استاندارد توسط دولت انگلستان تعریف شده و طرفداران بسیاری در سراسر جهان دارد. این استاندارد در سال ۱۹۸۹ برای اولین بار توسط Simpact System تحت عنوان PROMPT تعریف شد؛ بعدها سازمان انتشاردهنده این استاندارد تغییر کرد و در سال ۲۰۰۹ نام PRINCE2 جایگزین عنوان قبلی شد.
PRINCE2 یک روش موثر برای مدیریت پروژهها است. این روش، به مدیران پروژه کمک میکند تا پروژههای خود را به چندین مرحله قابل کنترل تقسیم کنند. PRINCE2 یک استاندارد دولتی برای پروژههای سیستمهای اطلاعاتی است که در کشورهای مختلفی مانند انگلستان، استرالیا و کشورهای غربی اروپا به کار گرفته میشود
به جز دو استاندارد معروفی که در گذشته تعریف شد، استانداردهای متنوعی برای مدیریت پروژه وجود دارد که با توجه به منطقه جغرافیایی سازمانها و نوع فعالیت آنها مورد استفاده قرار میگیرند. در ادامه لیستی از استانداردهای شاخص در جهان را معرفی میکنیم.
شاید با مطالعه بخش قبل از خود پرسیده باشید که کدام استاندارد بهتر است؟ باید بگویم که مقایسه کلی میان استانداردهای مختلف و برتر دانستن یکی نسبت به بقیه، کار بسیار اشتباهی است؛ بهتر است سوال خود را به «کدام استاندارد برای من مناسبتر است؟» تغییر دهید.
عموما استانداردها با توجه به شرایط منطقه جغرافیایی و قوانین آن تعیین میشوند. همچنین بسیاری از استانداردها به صورت خاص در حوزه های تخصصی تعریف شدهاند و میتوانند مدیران را تنها در یک حوزه خاص راهنمایی کنند. بنابراین، برای انتخاب یک استاندارد ابتدا باید پروژه مد نظر، پورتفولیو و متدولوژی متناسب آن را تشخیص داد، سپس به دنبال انتخاب یک استاندارد متناسب با آن بود.
چنانچه در یک حوزه تخصصی فعالیت ندارید و صرفا میخواهید پروژههای شخصی خود و یا شرکتی کوچک را انجام دهید، استاندارد PMBOK میتواند برایتان مناسب باشد. این استاندارد علاوه بر اینکه بینالمللی است؛ در حوزههای مختلف جامعیت دارد و هر سه متدولوژی آبشاری، چابک و ترکیبی را پوشش میدهد.
با توجه به اهمیت بالای مدیریت پروژه در حوزههای مختلف (از زندگی روزمره گرفته تا مدیریت شرکتهای بزرگ)، آکادمی همراه دوره آنلاین آشنایی با استانداردهای مدیریت پروژه را به صورت کاملا رایگان در اختیار همراهان خود قرار میدهد.
در این دوره علاوه بر آشنایی با مفهوم مدیریت پروژه، در کلاس درس استانداردهای مدیریت پروژه نیز حضور مییابید و با انواع مختلف و کاربرد هریک آشنا میشوید. فرقی نمیکند دانشجو هستید یا مدیر یک شرکت بزرگ، آشنایی با مهارت مدیریت پروژه میتواند تحولی در تصمیمات شما و دستیابی به اهدافتان ایجاد کند.
با حضور در این دوره جزوه استانداردهای مدیریت پروژه در اختیار شما قرار میگیرد و در انتها نیز مدرک معتبر مدیریت پروژه دریافت خواهید کرد.
ما همیشه قبل از اینکه راهی سفر شویم، برنامهی کامل سفر را میچینیم، هتل رزرو میکنیم، بلیطهایمان را از چند مدت قبل میخریم و تعیین میکنیم که در هر روز از سفر به کدام جاذبههای دیدنی سر بزنیم و چه کارهایی انجام دهیم. دلیل ما از انجام این اقدامات این است که مطمئن شویم برنامه […]
برقراری ارتباط در دسته مهارتهای نرم یا soft skills قرارمیگیرد. به جرات میتوان گفت که داشتن مهارت در این دسته اگر از داشتن تخصص مهمتر نباشد، اهمیت کمتری ندارد. در بین تمامی مهارتهای نرم، برقراری ارتباط جایگاه ویژهای دارد، به همین منظور در این مقاله میخواهیم به شبکههای ارتباطی در سازمانها بپردازیم. موضوع مهمی که […]
با توجه به تورمی بودن اقتصاد کشور ایران، سرمایهگذاری امری حیاتی برای آینده مالی افراد و حتی سازمان و شرکتهاست. شرکتها برای تامین مخارج و جا نماندن از رشد تورم، نیاز دارند که در کنار روشهای درآمدی خود، باقی تخممرغها را در سبد دیگری بگذارند. سرمایهگذاری سازمان از اقدامات هوشمندانهای محسوب میشود که یک مدیر […]
در طول زندگی ما لحظات زیادی وجود دارد که در حال مذاکره هستیم. هنگام صحبت با کشورهای دیگر برای تجارت سعی در به توافق رسیدن داریم، هنگام فروش سهام خود مذاکره میکنیم و حتی زمانی که قصد خرید یک لباس را داریم، چانه میزنیم و سعی داریم با مذاکره تخفیف بگیریم. همه این شرایط نمونهای […]
ما همیشه قبل از اینکه راهی سفر شویم، برنامهی کامل سفر را میچینیم و تصمیم گیری می کنیم، هتل رزرو میکنیم، بلیطهایمان را از چند مدت قبل میخریم و تعیین میکنیم که در هر روز از سفر به کدام جاذبههای دیدنی سر بزنیم و چه کارهایی انجام دهیم. دلیل ما از انجام این اقدامات این […]
تا به حال چندبار سعی در برنامهریزی مدیریت زمان کردهاید ولی در آن شکست خوردهاید؟ فرقی نمیکند چه کسی هستید و در روز چه کاری انجام میدهید، مطمئنا با خود آرزو میکنید که ای کاش روز، ساعتهای بیشتری داشت! در این مقاله به معرفی بهترین اپلیکیشن مدیریت زمان میپردازیم که به شما کمک میکنند بهترین […]
در محیط کسبوکارهای امروزی ارزیابی عملکرد کارکنان بهعنوان یکی از عوامل اساسی و تعیینکننده برای مدیریت منابع انسانی و بهبود بهرهوری کارمندان سازمان است. ارزیابی عملکرد نهتنها یک فرایند منظم برای ارائه بازخورد به کارکنان است؛ بلکه یک ابزار استراتژیک برای تحقق اهداف سازمان میتواند عمل کند. هر سازمان یا کسبوکار اهداف مشخصی دارد و […]
تفکر سیستمی یک رویکرد جامع برای تجزیه و تحلیل است که بر نحوه ارتباط اجزای تشکیل دهنده یک سیستم و نحوه عملکرد سیستمها و مدیریت پروژه در طول زمان و در چارچوب سیستمهای بزرگتر تمرکز دارد. در واقع برخلاف اشکال سنتی تجزیه و تحلیل که بر روی بخشهای منفرد یک سیستم به صورت مجزا تمرکز […]
حاکمیت شرکتی (Corporate Governance) سیستمی است که رفتار افراد درون یک سازمان و جهت گیری کلی سازمان را هدایت میکند. حاکمیت شرکتی با تصمیمات و فعالیتهای روزمره که توسط مدیریت یک سازمان گرفته میشود، متفاوت است. بلکه حاکمیت شرکتی حوزهای است که هیئت مدیره وارد عمل میشود. اهمیت این سیستم تا حدی است که یک […]
هیئت مدیره جزو ارکان اصلی هر شرکتی به شمار رفته و نقش مهمی را در آن ایفا میکنند. در واقع، اعضای هیئت مدیره بهعنوان نمایندگان سهامداران عمل کرده و وظایف و مسئولیتهای مختلفی را برعهده دارند. هیئت مدیره و همچنین مدیرعامل شرکت موظف است که همه وظایف خود را بهدرستی انجام داده و در شرایط […]
جهانی را تصور کنید که هیچ قانون و مقرراتی برای تجارت وضع نشده باشد. قطعاً در این جهان نمیتوان حق را از باطل تشخیص داد و به حق و حقوق خود رسید. اینجاست که اهمیت قانون تجارت شرکت ها اهمیت خود را نشان میدهد. قانون تجارت شرکت ها یکی از مهمترین قوانین در نظام حقوقی […]
در دنیای امروز، سرعت و انعطافپذیری حرف اول را میزنند. سازمانها برای اینکه بتوانند در این دنیای رقابتی به موفقیت برسند، نیاز به روشی واضح و سریع برای مدیریت پروژههای خود دارند چرا که مدیریت پروژه امری اساسی در توسعه نرمافزارهای موفق است. در این میان، اسکرام یکی از متدولوژیهای محبوب مدیریت پروژه است که […]
در دهههای اخیر محیط سازمان و کسبوکارها با تغییرات زیادی مواجه شدند؛ اما این تحولات و چالشها فرصتهای جدیدی را برای سازمانها در جهت حرکت روی مسیر موفقیت ایجاد کرده است. یکی از این فرصتها و عوامل کلیدی در موفقیت سازمانها، عملکرد بهینه کارکنان است. به همین دلیل ارزیابی عملکرد بهعنوان یک ابزار حیاتی برای […]
بدون تغییر، کسبوکارها راکد میمانند و مثل آب بیحرکت، دیر یا زود میگندند و از صحنه رقابت حذف میشوند. پس تغییر جزئی جدانشدنی از رشد است، که البته قرار نیست آسان باشد! کسبوکارها همیشه با مسائلی مثل تغییرات بازار، قانونگذاریهای جدید، رقبا و… سروکله میزنند و اگر نتوانند پاسخ مناسبی به آنها بدهند، بدون شک […]
پیشرفت فناوری در سالهای اخیر، موجب شده شاهد تحول چشمگیری در حوزه آموزش باشیم و تقریباً آموزش آنلاین به محبوبترین روش برای یادگیری تبدیل شده و کم کم جایگزین کلاس درس سنتی شده است. بسیاری از مدارس و آموزشگاههای با سابقه و مشهور مثل هاروارد، کلتک و حتی دبیرستان البرز و دانشگاه شریف خودمان با […]
در دنیای پررقابت و پیچیده کنونی هر سازمانی که میخواهد در بازار پیروز شود به یک استراتژی بازاریابی متمرکز و قدرتمند نیاز دارد. استراتژی بازاریابی متمرکز، بهعنوان یک ابزار قدرتمند در دسترس سازمانها است و به آنها اجازه میدهد بهصورت هوشمندانه و مؤثر، منابع خود را به سمت هدفها و اولویتهای استراتژیکشان هدایت کنند. در […]
در دنیای پیشرفته امروز برخلاف گذشته، تنها رقم و ارقام در تحقق موفقیت نقش اصلی ندارند. بلکه افراد با ایدههای نوآورانه و استفاده هوشمندانه از منابع، باعث پیشرفت و تعالی یک برند میشوند. این ایدهها شمشیر عبور از موانع در دستیابی به هدفهای موردنظر هستند. اما آیا همیشه یک ایده خلاقانه بلافاصله به واقعیت تبدیل […]
در این مقاله به بررسی دو مفهوم کلیدی و اساسی در حوزه اقتصاد، یعنی اقتصاد متمرکز و اقتصاد غیرمتمرکز میپردازیم. با توجه به تفاوتهای اساسی بین این دو مدل اقتصادی، در این مقاله سعی می کنیم نقاط ضعف و قوت هریک را بررسی کنیم و اثراتشان را بر جوامع و اقتصاد جهانی مورد ارزیابی قرار […]
این روزها هر کس را میبینید در دنیای دیجیتال غرق شده است! همین عامل باعث شده تا بازاریابی از این راه بسیار محبوب و پربازده شود. چراکه مردم، بیشترین زمان خود را صرف دنیای مجازی میکنند. مثلا اکثر ما صبحها بعد از اینکه از خواب بیدار میشویم اولین کار، شبکههای اجتماعیمان را چک میکنیم. یا […]
آکادمی همراه اول با هدف تربیت، توسعه و توانمندسازی نیروی انسانی در اکوسیستم دیجیتال در تابستان ۹۹ آغاز به کار کرده است. آکادمی به پشتوانهی تجربهی آموزش و توسعهی نیروی انسانی همراهاول میکوشد نیازهای آموزشی عمومی، تخصصی و شکاف میان تحصیلات آکادمیک و فضای کار را پوشش دهد.