در این مقاله، به بررسی روشهای درمان اضطراب و ترفندهای شگفتانگیزی که در بهبود این اختلال موثر هستند، میپرداریم. اینروشها و ترفندها شامل روشهای روانشناسی، روشهای رفتاری، تغییر سبک زندگی و استفاده از تکنیکهای مشاوره و درمانی میشوند.
با توجه به اهمیت و رواج اضطراب در جامعه، امیدواریم که این مقاله بتواند به شما کمک کند تا روشهای موثر درمان اضطراب را بشناسید و از آن استفاده کنید. این آگاهی و دانش به شما کمک میکند تا بتوانید بهبودی قابل توجهی در کیفیت زندگی خود داشته باشید و اضطراب را در مقابل چالشهای روزمره بهتر کنترل کنید.
اضطراب اجتماعی، یک نوع اضطراب است که در مواجهه با موقعیتهای اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران به وجود میآید. افرادی که از اضطراب اجتماعی رنج میبرند، ترس و نگرانی شدیدی در موقعیتهای اجتماعی تجربه میکنند و احساس میکنند که قادر به مدیریت و کنترل این موقعیتها نیستند.
روش شناختی رفتاری (CBT) بر اساس ارتباط بین طرز فکر، احساسات و رفتارها است. درمان CBT برای اضطراب اجتماعی بهصورت زیر عمل میکند:
در این روش، بر روی ارتباط بین افکار و رفتارهای ما تمرکز میشود. درمانگران CBT با کمک تکنیکهای مختلف، به بیماران کمک میکنند تا افکار منفی خود را شناسایی کنند و آنها را با افکار مثبت جایگزین کنند.
برخی افراد و متخصصان بر این باورند که باید از درمانهای گیاهی برای درمان بیماریها استفاده کرد. اضطراب هم از این قاعده مستثنی نیست. در طب سنتی ما با تکیه بر داروهای گیاهی سعی میشود مشکلات فرد رفع شود. برخی از دمنوشهای گیاهی توصیه شده در طب سنتی برای کاهش اضطراب اجتماعی مفید به شرح ذیل هستند:
هیپنوتیزم یک فرایند روانشناختی است که در آن شخصیت و ذهن شخص را تحت تاثیر قرار میدهند. هیپنوتیزم بهصورت مستقیم از طریق دستورات و توجه هیپنوتیزمکننده به ذهن شخص یا از طریق تمرکز و تخیل شخصی که تحت تاثیر قرار میگیرد؛ انجام میشود.
در این حالت، شخص تغییراتی در آگاهی، تمرکز و درک خود تجربه میکند. این امر شامل تغییر درک زمان، تغییر درک درد، عدم خودکنترلی و تغییر درک حافظه میشود. همچنین، فرد مستعدتر به پذیرش تغییرات و دستورات پیشنهادی میشود.
هیپنوتیزم میتواند بهعنوان یک روش درمانی استفاده شود، بهعنوان مثال در درمان اضطراب، ترس، اعتیاد یا درد مزمن. همچنین، هیپنوتیزم برای بهبود عملکرد در زمینههایی مانند: بهبود خواب، کاهش استرس و افزایش تمرکز نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
باید بدانید که هیپنوتیزم نیازمند همکاری بیمار است و بیمار تحت تاثیر هیپنوتیزم نیز حق کنترل و تصمیمگیری درباره فرآیند هیپنوتیزم را تا حدودی دارد.
افزایش اعتمادبهنفس به کاهش استرس و اضطراب کمک میکند. وقتی شما به خودتان اعتماد داشته باشید، احساس قوی بودن، توانایی و موفقیت را تجربه میکنید که از اضطراب و استرستان کاسته و به شما کمک میکند در مواقع دشوار بهتر عمل کنید. در بخش زیر چند راهکار برای افزایش اعتمادبهنفس آورده شده است:
کاهش خشم به کاهش استرس و اضطراب منجر میشود، زیرا خشم و عصبانیت عواملی هستند که استرس و اضطراب را افزایش میدهند. در زیر چند راهکار برای کاهش خشم و در نتیجه کاهش استرس و اضطراب آورده شده است:
طبیعتگردی به معنای گردش در طبیعت و فعالیتهای خارج از محیط شهری است. این فعالیتها شامل پیادهروی در جنگلها، کوهنوردی، کمپینگ، ماهیگیری، دوچرخهسواری و سایر فعالیتهای مرتبط با طبیعت میشود.
طبیعتگردی میتواند به دلایل زیر به کاهش استرس و اضطراب کمک کند :
اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder – GAD) یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اضطراب و استرسهای دائمی و غیرعادی همراه است. افراد مبتلا به اضطراب فراگیر، نگرانیهای غیرمنطقی و بیموردی را در ذهن میپرورانند و این اضطراب بهشدت برای روحیه آنها مضر است. درمان اضطراب فراگیر معمولا شامل ترکیبی از روشهای روانشناسی و در صورت لزوم مصرف دارو است. در ادامه به برخی از روشهای معمول درمان اضطراب فراگیر اشاره میکنم:
یادداشت کردن نگرانیها و اضطرابها یک روش موثر برای کاهش اختلال اضطراب فراگیر است. این فعالیت به شما کمک میکند تا افکار و نگرانیهای خود را بصورت واضح و مرتب درک کنید و در مدیریت آنها موثرتر عمل کنید. در زیر چند مرحله را برای یادداشت کردن نگرانی و اضطراب آوردهام:
اضطراب پنهان (Panic Disorder) یکی از اختلالات اضطرابی است که با حملات ناگهانی اضطراب شدید و غیرقابل کنترل همراه است. این حملات اضطرابی بدون علائم قبلی رخ میدهند و با علائمی مانند تنگی نفس، تپش قلب، درد قفسه سینه، عرق، لرزش، سرگیجه و احساس نزدیکی به مرگ و عدم کنترل بر روی بدن همراه است. این حملات در عرض چند دقیقه اتفاق میافتند و امکان تکرار شدنشان وجود دارد. اضطراب پنهان، تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد دارد و باعث اجتناب از مکانها یا وضعیتهای خاص میشود. این مشکل در دوران بلوغ آغاز میشود و بهصورت مزمن ادامه مییابد.
اضطراب پنهان با ترکیبی از عوامل ژنتیکی، شیمیایی و روانشناختی مرتبط است. عوامل محیطی مانند استرس ، تجربههای ناخوشایند و سابقه خانوادگی نیز نقش مهمی در بروز این اختلال دارند. مشاوره روانشناختی، روانشناسی شناختی-رفتاری (CBT)، تمرینات تنفسی و مهارتهای مدیریت استرس در کاهش و مدیریت حملات اضطرابی کمک میکنند. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای ضداضطراب یا ضدافسردگی را برای شما تجویز کند تا علائم را کنترل کند.
اضطراب جدایی در کودکان (Separation Anxiety Disorder) یکی از اختلالات اضطرابی است که در دوران کودکی رخ میدهد. این اختلال معمولا در دوران پیشدبستانی یا دبستان شروع میشود و تا سن نوجوانی ادامه دارد. در این اختلال، کودکی که تا کنون از والدین یا اطرافیان خود جدا نشده است، نسبت به جدا شدن از آنها نگرانی و ترس دارد.
علل اضطراب جدایی در کودکان شامل عوامل ژنتیکی، شیمیایی و محیطی هستند. تجربه ترسناکی مانند جدا شدن ناگهانی از والدین، تغییرات محیطی، تجربههای ناخوشایند و یا رویدادهای تراژیک نیز نقش مهمی در بروز این اختلال دارند.
درمان اضطراب جدایی در کودکان معمولا به کمک روشهای روانشناختی انجام میشود. البته گاها و در صورت لزوم از دارو هم برای درمان استفاده میشود. درمان مشاوره روانشناختی و رفتاری (CBT) میتواند به کودک کمک کند تا با ترس و نگرانی خود در مورد جدا شدن از والدین مقابله کند و مهارتهای مدیریت اضطراب را یاد بگیرد. همچنین، مشاوره خانواده و مشارکت والدین در فرآیند درمان نیز مهم است.
مدیتیشن در طبیعت یا بهصورت گروهی تجربه بینظیری خواهد بود که علاوه بر سلامتی جسم به سلامتی روحی و کاهش اضطراب هم کمک میکند. در ادامه توضیحاتی درباره هر دو روش داده شده است:
روشهای روانشناختی یکی از روشهای موثر در درمان اضطراب هستند. اینروشها بر اساس فرضیات و مبانی روانشناسی عمل میکنند و به کمک تغییر در باورها، افکار و رفتارهای فرد در برابر اضطراب، بهبود آن را تسریع میبخشند. در ادامه به برخی از روشهای روانشناختی در درمان اضطراب اشاره خواهیم کرد:
موسیقی بهعنوان یک درمان تکمیلی، اثرات مثبت قابل توجهی در کاهش اضطراب دارد. مخصوصا سبکهای کلاسیک و آرامشبخش، در این زمینه بسیار موثر هستند. در ادامه تعدادی از اثرات مثبت موسیقی بر کاهش اضطراب را بررسی میکنیم:
شما میتوانید از طریق تصویرسازی ذهنی، احساسات منفی را کاهش داده و بهجای آن، تصاویر مثبت و آرامشبخش را وارد ذهنتان کنید. در زیر، چند تکنیک تصویرسازی خلاق را برای درمان اضطراب بررسی میکنیم:
استفاده از مکملهای گیاهی یکی از روشهای درمان اضطراب است، بعضی از مکملهای گیاهی که برای درمان اضطراب مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:
تکنولوژی و استفاده از برنامههای موبایل میتوانند تاثیر مثبتی در کاهش اضطراب داشته باشد. در زیر تاثیرات مهمی که تکنولوژی و برنامههای موبایل در کاهش اضطراب دارند را بررسی میکنیم:
در این بخش باورهای غلطی که درباره اضطراب وجود دارد را با هم بررسی میکنیم.
تاثیر ژنتیک در بروز اختلالات اضطراب واقعی است و این یک باور صحیح است. اما باور اشتباهی که وجود دارد، این است که تنها استعداد ژنتیکی عامل اصلی بروز اختلال اضطراب است. در حقیقت، اختلالات اضطراب بر اثر ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شخصیتی ایجاد میشوند.
ژنتیک، نفس مهمی در اختلالات اضطراب دارد، زیرا برخی افراد به طور طبیعی خطرپذیری بیشتری در مواجهه با استرس و اضطراب دارند. اما تنها وجود ژنتیک کافی نیست و عوامل محیطی نیز نقش قابل توجهی در بروز اختلال اضطراب دارند. مثلا تجربه ترسناک، محیط خانوادگی نامناسب، تجربه تلخ گذشته و غیره عوامل محیطیای هستند که به بروز اختلال اضطراب کمک میکنند.
اختلال اضطراب میتواند با درمان مناسب و مشاوره حرفهای کنترل و درمان شود. اگرچه این اختلال ممکن است بهصورت مزمن باشد و نیاز به مدیریت مداوم داشته باشد، اما اینطور نیست که برای همیشه باید با آن زندگی کنید.
اختلال اضطراب میتواند در بسیاری از موارد کاملا درمان شود و افراد مبتلا به این اختلال بهبود یابند. اینکه اختلال اضطراب به طور کامل درمان نمیشود یک باور نادرست است. روشهای مختلف درمانی مانند: رواندرمانی، مدیریت استرس، مداخلههای رفتاری، تمرینات آرامش و تمرینات تنفسی و در صورت لزوم، داروها باعث کاهش و کنترل اختلال اضطراب میشوند.
مواجهه درمانی یک روش موثر در درمان اختلالات اضطراب است. در این روش، فرد تحت نظر متخصص روانشناسی یا روانپزشک، به صورت تدریجی با موقعیتها یا عواملی که اضطراب را ایجاد میکنند، مواجه میشود.
هدف اصلی مواجهه درمانی، کاهش و کنترل ترس و اضطراب است. این روش به فرد کمک میکند تا با ترسناکترین موقعیتها یا عواملی که اضطراب را برمیانگیزند؛ مواجه شود و به تدریج قدرت تحمل آنها را بیاموزد. این مواجهه بهصورت تصویرسازی متقاعدانه، درمان مستقیم (مثلا با استفاده از سوسک واقعی در درمان اختلال ترس از حشرات) یا بهصورت تجربی در موقعیت واقعی انجام میشود.
مواجهه درمانی براساس اصل تطبیق اجتماعی عمل میکند، به این معنی که با تکرار متقاعدانه مواجهه با موقعیتهای ترسناک، برای فرد به تدریج عادیسازی میشود و ترس و واکنش اضطرابی خود را کاهش میدهد. اینروش به همراه آموزش تکنیکهای مدیریت استرس و آرامش نیز استفاده میشود.
بهطورکلی، مواجهه درمانی برای درمان اختلالات اضطراب مانند اختلال ترس از ارتفاع، اختلال ترس از مکانهای عمومی، اختلال ترس از حشرات و غیره، بسیار موثر و توصیهشده است.
درمانی دیالکتیکی (Dialectical Behavior Therapy یا به اختصار DBT) یک روش درمانی مبتنی بر شواهد است که برای درمان اختلالات روانی مانند اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder) استفاده میشود. اینروش ابتدا توسط مارشا لاینهان در دهه ۱۹۸۰ توسعهیافته است.
DBT بر اساس دو اصل اصلی عمل میکند: دیالکتیک و رفتار درمانی. دیالکتیک به معنای ادغام دو مفهوم متضاد است. در اینروش، متخصص تلاش میکند که پذیرش و تغییر، توجه به خود و توجه به دیگران، و شناخت عواطف و استفاده از استراتژیهای مدیریت آنرا به بیمار بیاموزد.
رفتار درمانی در DBT شامل چهار مهارت اصلی است:
DBT با استفاده از ترکیبی از جلسات فردی و گروهی، حل مشکلهای فردی، ارتباطات بین فردی، و تمرینات خانگی، تلاش میکند تا فرد را در تغییر رفتارهای نامناسب و بهبود کیفیت زندگی خود یاری رساند.
بیایید با یک مثال ساده درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش را توضیح دهیم:
فرض کنید شما با اضطراب اجتماعی مواجه هستید و همیشه از شرکت در جمعهای بزرگ و ملاقات با دیگران دچار استرس و نگرانی میشوید. درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش به شما کمک میکند تا با این اضطراب مواجه شده و زندگی خود را بر اساس ارزشها و اهدافتان ادامه دهید.
یکی از مهارتهایی که در این نوع درمان میآموزید، آگاهی است. در اینجا، متخصص به شما آموزش میدهد که به طور آگاهانه و بدون دخالت در ارزیابیها و داستانهای ذهنی، به تجربههای حال حاضر خود توجه کنید. مثلا، در یک جلسه درمانی، ممکن است شما به تنفس خود توجه کنید و روی حس خود در همان لحظه تمرکز کنید.
این روش درمانی شما را به تحمل هیجانات دعوت میکند. بهجای تلاش برای کاهش یا مبارزه با اضطراب، شما یاد میگیرید که هیجانات خود را بپذیرید و با آنها در ارتباط باشید.
ممکن است در یک جلسه درمانی به شما توصیه شود که در یک موقعیت اجتماعی شرکت کنید، مثلا یک مهمانی. در این موقعیت، احتمالا اضطراب شدیدی را تجربه خواهید کرد. اما در اینجا، به شما توصیه میشود که این اضطراب را پذیرفته و بهجای اجتناب از موقعیت، با آن در ارتباط باشید. در این وضعیت متوجه میشوید که اضطراب شما به طور طبیعی کاهش مییابد و روابط اجتماعی شما بهتر میشود.
علاوه بر آگاهی و تحمل هیجانات، درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش شما را به تعیین ارزشها و اهداف شخصی توصیه میکند. شما با متخصص درمانی همکاری میکنید تا ارزشها و اهدافی که برای زندگی معنادار میدانید را شناسایی کنید. سپس، شما متعهد میشوید که اقداماتی متناسب با این ارزشها و اهداف را در زندگی خود انجام دهید. این امر شامل مواجهه با ترس و اضطراب، در پیش گرفتن ریسکهای مواجهه با اجتماع و … است.
هنردرمانی یک روش درمانی است که از راهکارهای خلاقانه و هنری برای تسهیل اعمال و بیان احساسات، تجربیات و تفکرات استفاده میکند. این روش بر ایدهی این است که ارتباطی بین خلاقیت و بهبود روانی وجود دارد و از طریق هنر و خلاقیت، اضطراب شما کاهش مییابد.
هنر درمانی در انواع مختلفی از هنرها مانند نقاشی، موسیقی، نواختن ساز، نمایشنامهنویسی و صنایعدستی قابل اجرا است. درمانگر هنر درمانی که معمولا هنرمند و متخصص درمانی است، فرد را در فعالیت هنری هدایت میکند و به او امکان میدهد تجربهها، احساسات و تفکرات خود را بدون استفاده از کلام بهصورت خلاقانه و بدون انتقال مستقیم به متخصص درمانی، بیان کند.
هنر درمانی به چندین روش به کاهش اضطراب کمک میکند:
خانواده درمانی یک روش درمانی بر اساس این ایده است که خانواده یک واحد مهم در زندگی افراد است و تغییر در روابط خانواده به بهبود روانی و کاهش اضطراب افراد کمک میکند. در این روش درمانی، تمرکز بر روابط و الگوهای ارتباطی در خانواده است و اعضای خانواده در فرایند درمانی شرکت میکنند.
خانواده درمانی به چندین روش به کاهش اضطراب کمک میکند:
در اینروش، تمرکز بر بررسی و درک عمیق تفکرات، احساسات و روابط ناخودآگاه فرد است. هدف از روانکاوی درمانی، شناخت و فهم بهتر خود و عواملی است که به اضطراب میانجامند و منجر به ایجاد تغییرات مثبت در زندگی و روابط میشوند.
روانکاوی درمانی به چندین روش به کاهش اضطراب کمک میکند:
توازن درمانی بر اساس این ایده است که توازن در زندگی افراد بسیار مهم است و عدم توازن منجر به اضطراب و ناراحتی میشود. در این روش درمانی، تمرکز بر بهبود توازن میان ابعاد مختلف زندگی شامل جسمانی، عاطفی، روانی و اجتماعی است.
توازن درمانی به چندین روش به کاهش اضطراب کمک میکند:
درمان بین فردی یا رواندرمانی فرد به فرد، یک روش درمانی است که در آن با یک متخصص روانشناسی یا رواندرمانگر بهصورت یک به یک ملاقات میکنند. درمان بین فردی بهمنظور کاهش اضطراب و بهبود روانی مورد استفاده قرار میگیرد و توانایی ایجاد یک فضای امن را برای فرد فراهم میکند که در این فضا درباره مسائل و نگرانیهای خود صحبت کرده و احساسات خود را به اشتراک میگذارد. رواندرمانگر با استفاده از تکنیکها و روشهای متنوعی مانند گفتگو، نقد، تحلیل رویاها و تمرینات مشاهده، به فرد کمک میکند تا درک عمیقتری از خود و مشکلات خود پیدا کند.
کتاب درمانی اضطراب یک روش درمانی است که از طریق خواندن کتابها و متون خاص، به فرد کمک میکند تا با مشکلات روانی و اجتماعی خود مقابله کند و بهبود یابد. این روش درمانی معمولا توسط متخصصان روانشناسی و رواندرمانگران استفاده میشود و به کاهش اضطراب کمک میکند.
کتاب درمانی به چندین روش مختلف به کاهش اضطراب کمک میکند:
روشهای درمان اضطراب شامل مدیریت استرس، تمرینات تنفس عمیق، تکنیکهای تمرکز و آرامش، تغییر نگرش، ارتقاء خودآگاهی، درمان بین فردی، کتاب درمانی و … هستند. اینروشها باعث میشوند تا مهارتهای لازم برای کنترل و کاهش اضطراب رو یاد بگیرید و با مشکلات خود مقابله کنید. شاید بگویید من که نمیتوانم همه این راهکارها را دنبال کنم، پس عملا درمان غیر ممکن است. در جواب باید بگوییم دورههای مختلفی برای مدیریت اضطراب و استرس ایجاد شدهاند که به شما کمک میکنند در کمترین زمان ممکن بهترین نتیجه را بگیرید. به همین منظور ما در مجموعه آکادمی همراه، دوره دکتر محمد هادی هادیزاده برای مدیریت خشم و اضطراب را برای شما تهیه کردهایم.
با توجه به تاثیر زیادی که اضطراب بر سلامت فکر و روان ما انسانها دارد، اگر به دنبال کنترل و مدیریت اضطراب و استرس در خود و دیگران هستید، پیشنهاد میکنیم محتوای آموزشی دوره مدیریت اضطراب و استرس در زندگی فردی و شغلی را مشاهده کنید.
منابع:
در دنیای پرشتاب امروزی، حواس پرتی یکی از بزرگترین موانع برای تمرکز و بهرهوری در محیط کار است. از اعلانهای مکرر گوشیهای هوشمند گرفته تا مکالمات همکاران، هرکدام میتوانند به سادگی فرد را از انجام وظایف خود بازدارند. شاید تعجب کنید که هر بار که حواستان پرت میشود، به طور متوسط ۲۵ دقیقه طول میکشد […]
امکان ندارد در شبکههای اجتماعی حضور داشته باشید و روزی یک پست درباره تست MBTI نبینید و تایپ شخصیت خود را در میان کاراکترهای فیلم و سریال و …. پیدا نکنید. اما سوال این است که آیا تست MBTI یا Myers-Briggs Type Indicator بهترین و دقیقترین آزمون شخصیت شناسی است؟ جواب این است که به باور […]
کارآموزی برای بسیاری از دانشجویان و جوانان اولین گام برای ورود به دنیای حرفهای و کاری است. این تجربه میتواند هیجان انگیز باشد، اما در عین حال با استرس و اضطراب همراه است. این استرسها تا حدودی طبیعی است که عموما از آشنا نبودن با محیط کار، انتظارات بالا از خود یا ترس از اشتباهات ناشی […]
ما همیشه قبل از اینکه راهی سفر شویم، برنامهی کامل سفر را میچینیم، هتل رزرو میکنیم، بلیطهایمان را از چند مدت قبل میخریم و تعیین میکنیم که در هر روز از سفر به کدام جاذبههای دیدنی سر بزنیم و چه کارهایی انجام دهیم. دلیل ما از انجام این اقدامات این است که مطمئن شویم برنامه […]
شخصیت یا personality موضوعی است که حرفهای زیادی درباره آن زده میشود. بسیاری از کارشناسان درباره جنبههای مختلف آن اختلافنظر دارند؛ اما بهطورکلی میتوان آن را مجموعهای از ویژگیهایی تعریف کرد که یک فرد را میسازد. سوال مهمی که در این جا وجود دارد این است که آیا این موضوع بهاندازه کافی دقیق است و […]
آیا علاقهمندید سبک رهبری خود را کشف کنید یا حتی پتانسیل رهبری بقیه افراد، از جمله کارمندان خود را بسنجید؟! تست دیسک DiSC، ابزاری است که میتواند به شما کمک کند تا نقاط قوت، ضعف و سبک مدیریت خود را درک کنید و تمایلات، ترجیحات و حتی نقاط کور خود را ببینید و تصمیم گیری های […]
آکادمی همراه اول با هدف تربیت، توسعه و توانمندسازی نیروی انسانی در اکوسیستم دیجیتال در تابستان ۹۹ آغاز به کار کرده است. آکادمی به پشتوانهی تجربهی آموزش و توسعهی نیروی انسانی همراهاول میکوشد نیازهای آموزشی عمومی، تخصصی و شکاف میان تحصیلات آکادمیک و فضای کار بابرگزاری مسیرهای شغلی از جمله هوش مصنوعی، تحلیل گر داده ، کارشناس محصول و … پوشش دهد.