یادگیری، تغییر نسبتاً پایداری در رفتار بوده و حاصل تجربه است. به عبارت دیگر، مراحل یادگیری شامل به دست آوردن اطلاعات، دانش و مهارت می‌شود. وقتی به مسیر شغلی و یادگیری فکر می‌کنیم، به احتمال زیاد دوران مدرسه و مفاهیمی که یاد گرفته‌ایم به فکرمان خطور می‌کند اما یادگیری یک فرآیند مداوم است که در طول زندگی اتفاق افتاده و به محیط کلاس درس محدود نمی‌شود.

یادگیری در اوایل قرن بیستم، زمانی که رفتارگرایی به‌عنوان مکتب فکری غالب مطرح شد، به یکی از حوزه‌های اصلی مطالعه در روان‌شناسی تبدیل شد. امروزه یادگیری همچنان مفهومی مهم در بسیاری از زمینه‌های روان‌شناسی از جمله روان‌شناسی شناختی، تربیتی، اجتماعی و رشدی شناخته می‌شود.

حال سوال اینجاست که یادگیری چه فرآیندی دارد؟ مراحل یادگیری شامل چیست و چه سبک‌هایی برای یادگیری وجود دارد؟ در این مقاله به طور مفصل به این سوالات پاسخ خواهیم داد. همراه ما باشید.

کوچینگ مغز

 ۹۸۷ نفر  ۲۰ساعت

---

۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان

خرید دوره

فرایند یادگیری چیست؟

فرآیند یادگیری یک فرایند تعاملی است که از اجزای مختلفی تشکیل شده است. حافظه، توجه، زبان، سازماندهی، پردازش، نوشتن و تفکر در سطوح بالا، از جمله این اجزا هستند. برای اینکه یادگیری اتفاق بیفتد، همه این اجزا با یکدیگر در تعامل هستند.

برای مثال، برای درک جبر، یادگیرنده باید زبان مورد استفاده در تدریس را بفهمد. سپس باید به معلم توجه کند و بتواند فرمول‌ها را به طور موثر پردازش و سازماندهی کند. در نهایت، او باید بتواند آن‌ها را حل کرده و بعداً در سطح بالاتری فکر کند تا بتواند معادلات دیگری را نیز رمزگشایی کند.

البته یادگیری همیشه به یک شکل اتفاق نمی‌افتد. این فرآیند می‌تواند از راه‌های بسیار متنوعی رخ دهد. برای توضیح چگونگی و زمان وقوع یادگیری، روان‌شناسان نظریه‌های مختلفی را پیشنهاد کرده‌اند.

یادگیری از طریق شرطی‌سازی کلاسیک

یکی از اساسی‌ترین روش‌های یادگیری انسان، یادگیری از طریق ارتباط است. ایوان پاولوف، فیزیولوژیست روس، طی آزمایش‌هایی بر روی دستگاه گوارش سگ‌ها، یکی از روش‌های یادگیری را کشف کرد. او متوجه شد که سگ‌ها به طور طبیعی با دیدن غذا بزاق دهانشان ترشح می‌شود اما وقتی سگ‌ها روپوش سفید آزمایشگاه را هم می‌دیدند، بزاقشان ترشح می‌شد.

آزمایش‌های بعدی شامل دیدن غذا با صدای زنگوله بود. بعد از چندین بار جفت شدن صدا و غذا، سرانجام سگ‌ها فقط با شنیدن صدای زنگوله شروع به ترشح بزاق کردند. به این روش شرطی‌سازی کلاسیک می‌گویند.

شرطی‌سازی کلاسیک نوعی یادگیری است که از طریق شکل‌گیری تداعی‌ها اتفاق می‌افتد.

• محرک غیرشرطی: رویدادی است که به طور طبیعی و خودکار باعث پاسخی می‌شود (مثلاً دیدن غذا باعث ترشح بزاق می‌شود).
• محرک خنثی: رویدادی است که به‌تنهایی پاسخی را ایجاد نمی‌کند (مثلاً دیدن روپوش سفید).

با جفت شدن محرک غیرشرطی (غذا) با محرک خنثی (روپوش سفید) در نهایت ارتباطی شکل می‌گیرد و محرک خنثی قبلی به‌عنوان محرک شرطی شناخته می‌شود که سپس باعث ایجاد پاسخ شرطی (ترشح بزاق در دیدن روپوش) می‌شود.

یادگیری از طریق شرطی‌سازی عامل

پیامدهای اعمال شما نیز می‌تواند در تعیین چگونگی و نحوه طی کردن مراحل یادگیری شما نقش داشته باشد. اسکینر، رفتارشناس معروف، خاطرنشان کرد که درحالی‌که شرطی‌سازی کلاسیک می‌تواند برای توضیح برخی از انواع یادگیری استفاده شود، نمی‌تواند همه چیز را توضیح دهد. در عوض، او پیشنهاد کرد که تقویت و تنبیه می‌تواند از انواع یادگیری باشد.

وقتی چیزی بلافاصله پس از یک رفتار اتفاق می‌افتد، می‌تواند احتمال وقوع مجدد آن رفتار در آینده را افزایش یا کاهش دهد. این فرآیند شرطی‌سازی عامل نامیده می‌شود.

به‌عنوان‌مثال، تصور کنید که می‌خواهید یک سگ را به روش‌های خاصی آموزش دهید. هر بار که سگ کاری را انجام می‌دهد که شما می‌خواهید، او را با یک تشویقی کوچک یا یک نوازش ملایم پاداش می‌دهید. هنگامی که سگ بدرفتاری می‌کند، او را دعوا کرده و ابراز محبت نمی‌کنید. در نهایت، این رفتارهای شما منجر به افزایش رفتارهای مطلوب و کاهش رفتارهای ناخواسته در سگ می‌شود.

یادگیری از طریق مشاهده

درحالی‌که شرطی‌سازی کلاسیک و شرطی‌سازی عامل می‌توانند بسیاری از نمونه‌های یادگیری را توضیح دهند، احتمالاً به موقعیت‌هایی فکر می‌کنید که بدون شرطی‌سازی، مراحل یادگیری را طی کرده‌اید.

روان‌شناس معروف، آلبرت بندورا، اشاره کرد که بسیاری از انواع یادگیری بدون هیچ‌گونه شرطی‌سازی اتفاق می‌افتد و در واقع، شواهدی مبنی بر وقوع یادگیری ممکن است حتی بلافاصله آشکار نشود.

یادگیری مشاهده‌ای با مشاهده اعمال و پیامدهای رفتار دیگران (مانند یادگیری نهفته) اتفاق می‌افتد.

بندورا در مجموعه‌ای از آزمایشات معروف توانست قدرت این یادگیری مشاهده‌ای را نشان دهد. کودکان فیلم‌هایی را تماشا می‌کردند که در آن بزرگسالان با یک عروسک بادی بزرگ به نام بابو تعامل داشتند. در برخی موارد، بزرگسالان به‌سادگی عروسک را نادیده می‌گرفتند، درحالی‌که در فیلم‌های دیگر بزرگسالان عروسک را کتک می‌زدند، لگد می‌زدند و سر او را دعوا می‌کردند.

وقتی بعداً به بچه‌ها فرصت بازی در اتاقی با یک عروسک بابو داده شد، کسانی که دیده بودند بزرگسالان با عروسک بدرفتاری می‌کنند، بیشتر احتمال داشت که اقدامات مشابهی انجام دهند.

چهار اصل یادگیری چیست؟

به تجربیاتی که در یادگیری چیزهای جدید داشته‌اید فکر کنید، مانند یادگیری بستن بند کفش یا رانندگی با ماشین. شما احتمالاً با ابراز علاقه به این فرآیند شروع کرده‌اید و بعد از کمی دست‌وپنجه نرم کردن، به کاری کاملاً طبیعی برایتان تبدیل شده است. همه این تجربیات بخشی از مراحل یادگیری بوده‌اند که می‌توان آن را در چهار مرحله توصیف کرد. در ادامه به این مراحل می‌پردازیم اما اولین مرحله در یادگیری چیست؟

• Unconscious incompetence: بی‌دانشی ناخودآگاه
• Conscious incompetence: بی‌دانشی خودآگاه 
• Conscious competence: دانش خودآگاه
• Unconscious competence: دانش ناخودآگاه

مدیریت‌ تو‌جه‌ و‌ زمان

 ۱۶۹۳ نفر  ۲ساعت

---

۳۰۰,۰۰۰ تومان

خرید دوره

مرحله بی‌دانشی ناخودآگاه

اولین مرحله احتمالاٌ ساده‌ترین مرحله یادگیری است. در این مرحله شما هنوز نمی‌دانید که چه چیزی را نمی‌دانید. در طول این مرحله، یادگیرنده عمدتاً به چیزی علاقه نشان داده یا برای یادگیری آماده می‌شود. برای مثال، اگر می‌خواستید یاد بگیرید که چگونه برقصید، ممکن است ویدیویی تماشا کنید، با یک مربی صحبت کنید یا برای یک کلاس در آینده ثبت‌نام کنید. مرحله ۱ ممکن است زمان زیادی طول نکشد.

مرحله بی‌دانشی خودآگاه

این مرحله می‌تواند برای یادگیرندگان دشوارترین مرحله باشد زیرا شما کم‌کم متوجه می‌شوید که چقدر نیاز به یادگیری دارید. در واقع، در این مرحله شما می‌دانید که چه چیزی را نمی‌دانید.

به این ضرب‌المثل فکر کنید: «سخن گفتن آسان‌تر از انجام دادن است». در مرحله ۱ یادگیرنده فقط باید در مورد یک تجربه جدید صحبت کند یا علاقه نشان دهد اما در مرحله ۲، او شروع به انجام مهارت‌های جدیدی می‌کند که برای رسیدن به هدف یادگیری لازم است. اگر همان مثال رقص را در نظر بگیریم، در این مرحله شما در حال یادگیری حرکات اولیه رقص خواهید بود که نیازمند تمرین بسیار است.

مرحله دانش خودآگاه

شما در حال شروع به تسلط بر برخی از بخش‌های هدف یادگیری هستید و نسبت به آنچه می‌دانید احساس اعتمادبه‌نفس می‌کنید. برای مثال، شما ممکن است اکنون بتوانید حرکات اولیه رقص را با اشتباهات کم و بدون اینکه مربی‌تان به شما یادآوری کند که چگونه آن‌ها را انجام دهید، اجرا کنید. مرحله ۳ نیازمند تکرار مهارت است.

مرحله دانش ناخودآگاه

مرحله دانش ناخودآگاه، مرحله نهایی است که در آن یادگیرندگان آن‌قدر فرآیندی را که یاد گرفته‌اند، تمرین و تکرار کرده‌اند که تقریباً می‌توانند بدون فکر کردن آن را انجام دهند. در این مرحله از رقص، شما ممکن است بتوانید مهارت‌های رقص خود را در یک برنامه رقص آزاد که خودتان خلق می‌کنید، به کار ببرید.

با این حال، برای اینکه در مرحله ۴ احساس کنید که بر یک مهارت خاص «استاد» شده‌اید، همچنان نیاز به تمرین مداوم و ارزیابی مجدد اینکه در کدام مرحله هستید دارید تا بتوانید به یادگیری ادامه دهید. برای مثال، اگر اکنون در مهارت‌های اولیه رقص احساس اعتمادبه‌نفس دارید و می‌توانید برنامه رقص خود را اجرا کنید، شاید بخواهید انواع دیگر رقص مانند تانگو یا آذری را امتحان کنید. این کار شما را به مرحله ۱ یا ۲ بازمی‌گرداند اما ممکن است این بار به دلیل مهارت‌های رقصی که قبلاً به دست آورده‌اید، سریع‌تر در مراحل پیشرفت کنید.

شناسایی سبک‌های یادگیری

بسیاری از ما به دلیل تجربه‌مان به‌عنوان دانش‌آموز در مقاطع ابتدایی تا دبیرستان، به سبک‌ها و مراحل یادگیری سنتی عادت کرده‌ایم. برای مثال، همه ما به‌خاطر می‌آوریم که به حرف‌های معلم گوش می‌کردیم و یادداشت‌های روی تخته‌سیاه را داخل دفترمان می‌نوشتیم. با این حال، در یادگیری یک روش برای همه کارساز نیست. افراد سبک‌ها و ترجیحات یادگیری متفاوتی دارند و این می‌تواند بسته به موضوع یادگیری تغییر کند. برای نمونه، شاید شخصی برای یادگیری زبان اسپانیایی ترجیح دهد به فایل‌های ضبط‌شده گوش کند، درحالی‌که برای درک مفاهیم درس زیست‌شناسی، فعالیت‌های عملی مانند کارهای آزمایشگاهی را ترجیح دهد. به‌هرحال، سبک‌های یادگیری چه هستند و این ایده از کجا نشأت می‌گیرد؟

سبک‌های یادگیری همچنین «حالت‌های یادگیری» نامیده می‌شوند. کارشناسان سه حالت یادگیری را معرفی می‌کنند (که اغلب با حروف اختصاری VAK شناخته می‌شوند):

• دیداری (Visual)
• شنیداری (Auditory)
• حرکتی (Kinesthetic)

نمونه‌هایی از این حالت‌ها در جدول زیر نشان داده شده است.

مدل VARK نیل فلمینگ (Neil Fleming) بر اساس سه حالت یادگیری که در بالا توضیح داده شد، گسترش یافت و «یادگیری خواندن/نوشتن» را به‌عنوان حالت چهارم اضافه کرد.

چهار حالت حسی در مدل فلِمینگ عبارتند از:

• یادگیری دیداری: یادگیرندگان دیداری ترجیح می‌دهند ببینند (ابزارهای کمک‌دیداری که ایده‌ها را به روش‌هایی غیر از کلمات نشان می‌دهند، مانند نمودارها، جدول‌ها، شکل‌ها، نمادها و غیره).
• یادگیری شنیداری: یادگیرندگان شنیداری از طریق گوش دادن (سخنرانی‌ها، بحث‌ها، نوارها و غیره) بهتر یاد می‌گیرند.
• یادگیری خواندن/نوشتن: یادگیرندگان خواندن/نوشتن ترجیح به کلمات نوشتاری (مطالعه، فرهنگ لغت، آثار مرجع، تحقیق و غیره) دارند.
• یادگیری حرکتی: یادگیرندگان لامسه‌ای/حرکتی یادگیری از طریق تجربه را ترجیح می‌دهند – حرکت کردن، لمس کردن و انجام دادن (کاوش فعال در جهان، پروژه‌های علمی، آزمایش‌ها و غیره).

مدل‌های VAK یا VARK می‌توانند روش مفیدی برای فکر کردن در مورد سبک‌ها و ترجیحات یادگیری مختلف باشند اما قطعاً تنها روش‌های یادگیری یا ترجیح افراد برای یادگیری نیستند. بسیاری از مربیان تمایز قائل شدن بین سبک‌های یادگیری را مفید می‌دانند و متوجه می‌شوند که دانش‌آموزان از دسترسی به ترکیبی از رویکردهای یادگیری بهره می‌برند. برخی دیگر ایده وجود سه یا چهار «سبک» را منحرف‌کننده یا محدودکننده می‌دانند.

در محیط دانشگاه، احتمالاً متوجه خواهید شد که مدرسان مواد درسی خود را مطابق روشی که فکر می‌کنند برای همه دانشجویان مؤثرتر است، آموزش می‌دهند. بنابراین، صرف نظر از ترجیح یادگیری فردی شما، احتمالاً از شما خواسته می‌شود که در تمام انواع یادگیری شرکت کنید. برای مثال، حتی اگر خود را یک «یادگیرنده دیداری» بدانید، باز هم احتمالاً باید در برخی از کلاس‌های خود مقاله بنویسید.

تحقیقات نشان می‌دهد که یادگیری به روش‌های جدید برای مغز مفید است و یادگیری در حالت‌های مختلف می‌تواند به یادگیرندگان کمک کند تا همه‌جانبه‌تر شوند. به آمار زیر در مورد میزان محتوایی که دانش‌آموزان از طریق روش‌های مختلف یادگیری جذب می‌کنند توجه کنید:

• ۱۰ درصد از طریق محتوایی که می‌خوانند
•  ۲۰ درصد از طریق محتوایی که می‌شنوند
• ۳۰ درصد از طریق محتوایی که تجسم می‌کنند
• ۵۰ درصد از آنچه هم تجسم می‌کنند و هم می‌شنوند
• ۷۰ درصد از آنچه می‌گویند
• ۹۰ درصد از آنچه می‌گویند و انجام می‌دهند

این آمار بر اهمیت ترکیب کردن روش‌های یادگیری تأکید دارد.

مهارت‌های مدیریت خشم

 ۸۶ نفر  ۳ساعت

---

۳۵۰,۰۰۰ تومان

خرید دوره

چطور مراحل یادگیری را با موفقیت پشت سر بگذاریم؟

یادگیری پروسه‌ای به‌ظاهر سخت اما آسانی دارد. یادگیری همه چیز در وهله اول سخت به نظر می‌رسد اما حتماً برای شما هم پیش آمده که با رفتن در دل سختی‌ها توانسته‌اید مبحث مورد علاقه‌تان را یاد بگیرید. البته کسانی می‌توانند این پروسه را سریع‌تر و راحت‌تر بگذرانند که با فرآیند یادگیری آشنا بوده و خود را برای آن آماده کنند.

آماده کردن خود برای یادگیری نوعی توسعه فردی است که زیرمجموعه‌های بسیار زیادی دارد. شما باید بتوانید مغز خود را تربیت کنید و با فرا گرفتن مهارت‌هایی نظیر شخصیت‌شناسی، مدیریت اضطراب و ترس، نحوه تفکر و غیره خود را توسعه دهید. تعدد این مهارت‌ها ممکن است شما را دلسرد کند اما جای نگرانی نیست. شما می‌توانید با خرید بسته آموزشی و جامع توسعه فردی کلیه این مهارت‌ها را به‌صورت یکجا یاد بگیرید. بی‌شک با یادگیری این مهارت‌ها می‌توانید مراحل یادگیری هر موضوع یا مهارت دیگری را سریع‌تر پشت سر بگذارید.