در میان میلیونها اختراع و فناوری بزرگ و کوچک در تاریخ انسان، برخی موارد نظیر برق و اینترنت نقش بسیار تأثیرگذاری داشتهاند اما در سالهای اخیر اختراع دیگری به نام فناوری بلاک چین نیز به این دسته اضافه شده است. این فناوری در ابتدای مسیر خود چندان مورد توجه قرار نگرفت. با این حال امروزه کاربردهای شبکه بلاکچین و مشتقات آن چه در زندگی روزمره و چه در اقتصاد جهانی بههیچوجه قابلچشمپوشی نیست. از طرف دیگر درک کامل نحوه عملکرد این فناوری به دلیل برخی پیچیدگیهای فنی آن ممکن است کمی دشوار باشد.
اما فناوری بلاک چین چیست و چه کاربردی دارد؟ منظور از بلاکچین ارز دیجیتال چیست و چگونه کار میکند؟ در این مقاله قصد داریم بهصورت کامل به بررسی Blockchain پرداخته و تمام جنبههای مهم آن را به زبان ساده برای شما شرح دهیم. اگر قصد آشنایی با یکی از مهمترین تحولات بشری در سالهای پیش رو را دارید، مطالعه این مقاله برای شما کاملاً مناسب خواهد بود.
بلاک چین در لغت به معنای زنجیره بلوکی است. در واقع، زنجیرهای از بلوکها بلاکچین را ایجاد میکنند. هر بلوک نقش پایگاه دادهای را ایفا کرده و اطلاعات را در خود ذخیره میکند. به عبارت بهتر، Blockchain مکانیسم پایگاه داده پیشرفتهای است که امکان بهاشتراکگذاری شفاف اطلاعات در یک شبکه را فراهم میکند. یک پایگاه داده بلاک چین، دادهها را در بلوکهایی ذخیره میکند که به صورت زنجیرهوار به یکدیگر متصل شدهاند. برای درک بهتر، مکعب روبیک را در نظر بگیرید که هر بلوک آن به دیگری متصل است.
هیچ یک از بلوکهای بلاکچین حذف یا اصلاح نمیشوند. همین موضوع هم باعث شده که بستری کاملاً شفاف برای انجام تراکنش و ثبت اطلاعات به شمار رود. در نتیجه، میتوانید از فناوری بلاک چین برای ایجاد یک دفتر کل توزیع شده (DTL) و غیرقابلتغییر برای ردیابی سفارشها، پرداختها، حسابها و سایر تراکنشها استفاده کنید. این سیستم دارای مکانیزمهای داخلی است که از ورود تراکنشهای غیرمجاز جلوگیری کرده و یکپارچگی و شفافیت قابلتوجهی در تراکنشها ایجاد میکند.
Blockchain دارای شبکههای مختلفی است که هر یک از این شبکهها ارز دیجیتال مخصوص خود را دارند. این ارزهای دیجیتال مخصوص بهعنوان رمز ارز بومی شبکه خود شناخته میشوند. برای مثال، معروفترین شبکه بلاکچین، بیت کوین است که ارز دیجیتال بومی آن هم بیت کوین نام دارد. حال هر تراکنشی که در این شبکه انجام شود، کلیه اطلاعات آن بهصورت شفاف در پایگاه داده ثبت و اعلام میشود، به جز هویت اصلی شخصی که تراکنش را انجام داده است. هویت اصلی افراد را نمیتوان در بلاک چین شناسایی کرد و همین موضوع به بزرگترین ویژگی Blockchain تبدیل شده است.
هر داده و تراکنشی در یک بلوک ذخیره میشود. تراکنشهای ذخیره شده از طریق هشهای منحصربهفرد و غیرقابلتغییر رمزگذاری میشوند. بهعنوانمثال، رمزگذاری برخی از تراکنشها با الگوریتم SHA-256 انجام میشود. تغییرناپذیری اطلاعات هم بهخاطر همین رمزگذاری است. حال اگر هر تغییری در بلوک به وجود آید، قابلرصد بوده و بهصورت شفاف قابل مشاهده است.
هنگامی که دادههای جدید به شبکه اضافه میشود، اکثر گرهها (کاربرهای اعتبارسنج) باید مشروعیت دادههای جدید را بر اساس مجوزها تأیید کنند که به این مجوزها الگوریتمهای اجماع میگویند. هنگامی که همه گرهها دادهها را تایید کردند و در واقع به اجماع رسیدند، یک بلوک جدید ایجاد و به زنجیره متصل میشود. سپس تمام گرهها بهروز میشوند تا دفتر کل بلاک چین نیز بهروز شود.
در یک شبکه بلاک چین عمومی، اولین گره معتبری که مشروعیت یک داده یا تراکنش را اثبات کند، پاداشی دریافت میکند. به این فرآیند «ماینینگ» میگویند و شخصی که بهعنوان گره این کار را انجام میدهد، ماینر نام دارد. ماینرها از طریق تجهیزات قدرتمند کامپیوتری خود برای استخراج ارز دیجیتال استفاده میکنند.
تا به اینجا بهصورت تخصصی توضیح دادیم که بلاک چین چیست و چگونه کار میکند. حال بیایید با یک مثال این فرایند را ملموستر کنیم. تصور کنید که شخصی به دنبال خرید بلیت کنسرت خواننده محبوبش است. این در حالی است که این شخص در گذشته زمانی که میخواسته بلیت کنسرتی را خریداری کند، توسط شخصی مورد کلاهبرداری قرار گرفته و بلیت جعلی خریده است. بنابراین این بار تصمیم میگیرد برای خرید بلیت یکی از وبسایتهای غیرمتمرکز تبادل بلیت بلاکچینی را که چند سالی روی کار آمده، امتحان کند.
در سایت مربوطه به هر بلیت هویتی منحصربهفرد، تغییرناپذیر و قابل تایید اختصاص داده میشود که معرف یک شخص واقعی است. در واقع، فروشنده آن یک شخص واقعی است و بلیتها کاملاً اعتبارسنجی میشوند. این اعتبارسنجی چگونه انجام میشود؟ این کار توسط گرهها صورت میگیرد. قبل از انجام درخواست خریدار، اکثر گرههای شبکه اعتبار فروشنده را تایید و از واقعی بودن بلیت اطمینان حاصل میکنند. در نهایت، این شخص موفق میشود بلیت معتبری را خریداری کرده و از حضور در کنسرت لذت ببرد.
فناوری بلاک چین مانند هر فناوری دیگری ویژگیهایی دارد که به آن معنا میبخشند. این ویژگیها باعث شدهاند تا Blockchain امروزه بهعنوان فناوری پیشرو ظهور کرده و امور صنایع مختلف را تحت تاثیر قرار دهد. این ویژگیها عبارتاند از:
تمرکززدایی در فناوری بلاکچین به انتقال قدرت کنترل و تصمیمگیری از یک نهاد متمرکز (فرد، سازمان یا گروه) به یک شبکه توزیع شده اشاره دارد. ازآنجاییکه شبکههای غیرمتمرکز بلاکچین شفافیت کاملی را ارائه میدهند، دیگر به نهادهای متمرکز برای کنترل و تصمیمگیری نیازی نیست. به عبارت بهتر، همه افراد حاضر در شبکه میتوانند در حاکمیت و تصمیمگیریها شرکت کنند.
همچنین، شبکههای غیرمتمرکز برخلاف نهادهای متمرکز، مشارکتکنندگان را از اجبار به انجام عمل خاص یا کنترل اعمال یکدیگر، باز میدارند.
تغییرناپذیری در Blockchain یعنی هیچ دادهای را نمیتوان در آن تغییر داد. وقتی کسی اطلاعات یا تراکنشی را در دفتر مشترک ثبت کرد، هیچ شرکتکنندهای نمیتواند تراکنش را دستکاری کند. حتی اگر یک تراکنش با خطا مواجه شود، همین تراکنش ناموفق نیز در بلاک چین ذخیره میشود.
هر سیستم بلاک چینی قوانینی را در مورد رضایت کاربران برای ثبت تراکنشها وضع میکند. تنها زمانی میتوانید تراکنشهای جدید را ثبت کنید که اکثریت کاربران و اعتبارسنجها در شبکه رضایت خود را اعلام کنند.
فناوری بلاک چین بهقدری گسترده است که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. تا پیش از این، بسیاری از امور صنایع مختلف بهصورت دستی و سنتی انجام میشد اما اکنون با وجود Blockchain کارها بسیار سادهتر و آسانتر شده است. در ادامه کاربردهای بلاکچین را بیان میکنیم:
(این عکس به جای ۶ تا، ۸ تا باکس داشته باشه و هدینگهای زیر تو هر باکس نوشته بشن: بانکداری و مالی، واحد پول، مراقبتهای بهداشتی، سوابق اموال، قراردادهای هوشمند، زنجیره تامین، رایگیری، بازی و سرگرمی – بلاک چین وسط هم فارسی نوشته بشه)
صنعتی که بیشترین سود را از ادغام Blockchain در عملیات خود میبرد، بانکداری است. مؤسسات مالی فقط در ساعات کاری و معمولاً شش روز در هفته فعالیت میکنند. این بدان معناست که اگر ساعت ۶ بعدازظهر روز پنجشنبه یک کار بانکی داشته باشید، احتمالاً باید تا صبح شنبه منتظر بمانید. از طرفی، معلوم نیست که صبح شنبه هم کار شما اجرایی شود. برای مثال، ممکن است منتظر تایید تراکنشی باشید که بهخاطر حجم زیاد تراکنشها، انجام آن یک الی سه روز طول بکشد. بهعبارتدیگر، احتمال دارد کار شما یکشنبه تا سهشنبه عملی شود. این در حالی است که بلاک چین هیچوقت تعطیل نیست و بهصورت شبانهروزی فعال است.
با ادغام بلاک چین در بانکها، مصرفکنندگان شاهد پردازش تراکنشهایشان در چند دقیقه یا حتی چند ثانیه خواهند بود. با استفاده از بلاکچین، بانکها این فرصت را دارند که با سرعت و امنیت بیشتری وجوه بین مؤسسات را مبادله کنند.
بلاک چین، بستر ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین را تشکیل داده است. ارزهای دیجیتال مثل بیت کوین یا اتریوم به هیچ دولت و بانکی وابسته نیستند و همین امر باعث شده تا خیال کاربران از هک شدن ناگهانی حسابهای بانکی یا لو رفتن اطلاعات شخصیشان راحت باشد.
در سال ۲۰۰۸، چندین بانک در سراسر جهان در آستانه ورشکستگی بودند و با تکیه بر مالیاتها توانستند نجات پیدا کنند. در همین بحبوحه، بیت کوین برای اولین بار بهخاطر وجود همین نگرانیها شکل گرفته و توسعه یافت. اکنون بیت کون و سایر ارزهای دیجیتال به عنوان راه پرداختی در بسیاری از کشورها شناخته میشوند، بهویژه در کشورهایی که ارز نسبتاً بیارزشی دارند. هرچه ارزش ارز فیات محلی کمتر شود، ارزش دلار بیشتر و دسترسی این کشورها به دلار سختتر میشود. درحالیکه دسترسی به ارزهای دیجیتال در هر لحظه و در هر شرایطی آسان است.
بهعبارتدیگر، کمکم میتوان ارزهای دیجیتال را در قالب یک واحد پولی در نظر گرفت. هرچند کشورهای مختلف قوانین بهخصوصی درباره ارزهای دیجیتال وضع کردهاند، هیچ کشوری فواید و کاربردهای بلاک چین و ارزهای دیجیتال را نمیتواند نادیده بگیرد.
سازمانهای درمانی و بهداشتی میتوانند از بلاکچین برای ذخیره ایمن سوابق پزشکی بیماران خود استفاده کنند. هنگامی که یک پرونده پزشکی ایجاد و امضا میشود، میتوان آن را در بلاکچین ثبت کرد تا برای همیشه بدون تغییر و مستند باقی بماند. این سوابق سلامت شخصی را میتوان با یک کلید خصوصی در بلاک چین رمزگذاری و ذخیره کرد تا فقط برای افراد خاصی قابلدسترسی باشد و از این طریق حریم خصوصی تضمین شود.
احتمالاً شما هم با این چالش روبرو شده یا از اطرافیانتان شنیدهاید که مالکیت یک ملک، ماشین، جواهر یا هر ثروت دیگری مشخص نیست و هر کسی ادعای مالکیت میکند. این امر به دو دلیل اتفاق میافتد. یک، سند اموال گم شده و کسی نمیتواند مالکیت خود را اثبات کند. دو، دستکاریهای سودجویانهای بر روی سند انجام شده که اثبات این کار هم گاهی سخت و حتی غیرممکن است.
بلاک چین پتانسیل حل این مشکل را دارد و میتواند نیاز به اسکن اسناد فیزیکی و ردیابی فایلها را از بین ببرد. اگر مالکیت دارایی در Blockchain ذخیره و تایید شود، مالکان میتوانند مطمئن باشند که سند آنها دقیق و به طور دائم ثبت شده است و هیچکس نمیتواند آن را دستکاری یا تغییر دهد.
قرارداد هوشمند، یک کد کامپیوتری است که میتواند در بلاکچین برای تسهیل یک توافقنامه تعبیه شود. قراردادهای هوشمند تحت مجموعه شرایطی عمل میکنند که کاربران از قبل با آن موافقت کردهاند. هنگامی که این شرایط برآورده شد، قرارداد هوشمند به طور خودکار اجرا میشود.
برای مثال، فرض کنید مستاجری قصد دارد با استفاده از یک قرارداد هوشمند، آپارتمانی را اجاره کند که درب آن با کدی باز میشود. صاحبخانه موافقت میکند که بهمحض پرداخت ودیعه توسط مستاجر، کد درب آپارتمان را به مستاجر بدهد. قرارداد هوشمند پس از پرداخت ودیعه، به طور خودکار کد درب را برای مستأجر ارسال میکند. همچنین آنها میتوانند قرارداد را طوری تنظیم کنند که در صورت عدم پرداخت اجاره یا رعایت سایر شرایط، کد تغییر پیدا کرده و امکان دسترسی مستاجر به کد درب خانه میسر نباشد.
تأمینکنندگان مواد غذایی میتوانند از فناوری بلاک چین برای ثبت و اطلاع از منبع و سرچشمه موادی که خریداری کردهاند، استفاده کنند. این ویژگی به شرکتهای مواد غذایی این امکان را میدهد که هم صحت محصولات خود و هم برچسبهای رایجی مانند «ارگانیک»، «محلی» و «تجارت منصفانه» را تایید کنند.
همانطور که توسط فوربس گزارش شده است، صنعت غذا به طور فزایندهای از بلاکچین برای ردیابی مسیر و ایمنی غذا در طول سفر خود تا رسیدن به مقصد (کاربر) استفاده میکند.
بلاک چین میتواند یک سیستم رأیگیری مدرن را تشکیل دهد. همانطور که در انتخابات میاندورهای نوامبر ۲۰۱۸ در ویرجینیای غربی آزمایش شد، رأیگیری با بلاکچین پتانسیل حذف تقلب در انتخابات و افزایش مشارکت رایدهندگان را دارد.
استفاده از بلاک چین در رأیگیری، دستکاری آرا را تقریباً غیرممکن میکند. پروتکل بلاکچین همچنین شفافیت را در فرآیند انتخابات حفظ کرده و باعث کاهش نیاز به پرسنل مورد نیاز برای برگزاری انتخابات میشود. همچنین، نتایج آرا را در سریعترین زمان ممکن ارائه میدهد چرا که بهخاطر شفافیت و دقت بلاکچین به بازشماری مجدد و صرف زمان مضاعف برای این کار نیازی نخواهد بود.
یکی از کاربردهای جذاب بلاک چین، امکان راهاندازی بازیهای بلاک چینی است. بسیاری از شرکتهای سازنده بازی به تازگی وارد Blockchain شدهاند و بازیهای جذاب و سودآوری را برای کاربران، طراحی کرده و توسعه دادهاند. بازیهای بلاک چینی در کنار سرگرمی، منبع خوبی برای کسب ارزهای دیجیتال رایگان هستند. بسیاری از این بازیها در ازای شرکت در آنها جوایزی در قالب ارز دیجیتال ارائه میدهند که با فروش آنها میتوانید درآمد کسب کنید.
بازیهایی مثل آکسی اینفینیتی (Axie Infinity)، سندباکس (Sandbox) و دیسنترالند (Decentraland) از جمله بازیهای محبوب و سرگرمکننده برای جامعه کریپتو است.
بلاکچین به دلیل انعطافپذیری و کاربردهای متعدد، به انواع مختلفی تقسیم میشود. انواع اصلی بلاکچین به شرح زیر هستند:
بلاک چین با تمام پیچیدگیهایی که دارد، توانسته بستری مدرن و قابلاعتماد برای کاربران علاقهمند به دنیای غیرمتمرکز ایجاد کند. ازاینرو، میتوان مزایای زیادی را برای این فناوری برشمرد، همانطور که در بالا به برخی از آنها اشاره کردیم. بااینحال، هر فناوری در کنار مزایای فوقالعاده، معایبی هم دارد. در زیر مزایا و معایب فناوری بلاک چین را در یک جدول ارائه میدهیم.
مزایا |
معایب |
دقت بالا در راستیآزمایی با حذف دخالت انسان | هزینه فناوری قابلتوجه در برخی از بلاکچینها |
کاهش هزینهها با حذف اشخاص ثالث | پردازش تعداد تراکنش محدود در هر ثانیه |
تمرکززدایی و غیر ممکن بودن دستکاری در آن | در فعالیتهای غیرقانونی، مانند دارک وب استفاده شده است |
امن، خصوصی و کارآمد بودن تراکنشها | نامشخص و متفاوت بودن قوانین مربوط به آن و در برخی از کشورها |
شفافیت و دقت بالا | محدودیت در ذخیرهسازی دادهها |
جایگزین مناسبی برای بانک و راهی برای ایمنسازی اطلاعات شخصی شهروندان کلیه دولتها |
|
خیلی از افراد اصطلاحات بیت کوین و بلاک چین را بهجای یکدیگر به کار میبرند، درحالیکه دو مفهوم متفاوتی هستند. بیایید یکبار برای همیشه به شما توضیح دهیم که بلاک چین بیت کوین چیست و چه فرقی با بلاکچین دارد؟
فناوری بلاک چین برای اولینبار در سال ۱۹۹۱ توسط استوارت هابر (Stuart Haber) و اسکات استورنتا (W. Scott Stornetta) مطرح شد. این دو محقق میخواستند سیستمی را پیادهسازی کنند که در آن امکان دستکاری برچسبهای زمانی اسناد وجود نداشته باشد. این ایده تا دو دهه بعد پیادهسازی نشد تا اینکه در ژانویه ۲۰۰۹ بیت کوین راهاندازی شد. پس از راهاندازی بیت کوین، نهتنها این ایده به مرحله اجرا رسید بلکه ایدههای دیگری نیز با کمک بلاک چین پیادهسازی شدند که اکنون جزو کاربردهای بلاک چین به شمار میروند.
این اتفاق باعث شد تا مردم به طور ناخواسته شروع به استفاده از عبارت بیت کوین بهجای بلاک چین کنند اما فناوری بلاک چین کاربردهای زیادی دارد که برای بیت کوین تعریف نشدهاند. به عبارت بهتر، بلاک چین بسیار گسترده از بیت کوین است. بیت کوین فقط از بلاکچین بهعنوان وسیلهای برای ثبت شفاف دفتر کل پرداختها یا سایر تراکنشها بین طرفین استفاده میکند.
بیت کوین ارز دیجیتالی است که بهصورت غیرمتمرکز و بدون کنترل هیچ نهاد یا سازمانی فعالیت میکند. این ارز دیجیتال در ابتدا برای انجام تراکنشهای مالی آنلاین ایجاد شد اما اکنون بهعنوان یک دارایی دیجیتالی در نظر گرفته شده و میتواند به هر ارز جهانی دیگری مانند دلار آمریکا یا یورو تبدیل شود.
به احتمال زیاد بارها عبارت کیف پول ارز دیجیتال را شنیده باشید چرا که اکثر افرادی که در Blockchain فعالیت میکنند، دارای کیف پول دیجیتالی هستند. حال سوال اینجاست که کیف پول بلاک چین چیست؟ کیف پولهای ارز دیجیتال نقش بسیار حیاتی در جهت تسهیل فرآیند مدیریت و انتقال ارزهای دیجیتال در بلاکچین دارند.
کیف پول ارز دیجیتال، در عمل، دقیقاً شبیه کیف پولهای جیبی است، با این تفاوت که دیجیتالی بوده و ارزهای دیجیتال را در خود ذخیره میکند. منظور از دیجیتالی بودن کیف پولها این است که یا بر روی یک سختافزار تعبیه شده یا در قالب نرمافزار روی گوشی همراه یا لپتاپ نصب میشوند.
در حالت کلی، کیف پول بلاک چین و ارزهای دیجیتال به سه دسته تقسیم میشوند:
همه این نوع کیف پولها یک وظیفه اصلی دارند و آن هم ذخیرهسازی امن ارزهای دیجیتال است. افراد میتوانند با استفاده از کلیدهای خصوصی که در کیف پولها ذخیره میشوند، از داراییهای خود را محافظت و آنها را مدیریت کنند. این کلیدها تضمینکننده مالکیت و امنیت داراییهای دیجیتالی در بلاک چین هستند.
البته نقش کیف پول در ارز دیجیتال فقط در همین مورد خلاصه نمیشود. انجام تراکنشها و انتقال ارزها از دیگر نقشهای کیف پول ارز دیجیتال است. از طریق کیف پول، افراد میتوانند بهسادگی ارزهای خود را به دیگران انتقال داده یا از دیگران دریافت کنند. این فرآیند تراکنش با استفاده از بلاکچین ثبت شده و تاریخچه شفافی دارد.
فناوری بلاک چین به خوبی توانسته جای خود را در جامعه امروزی باز کند. از ارزهای دیجیتال محبوب برای سرمایهگذاران گرفته تا برنامههای غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند، همگی نشان از ظرفیتهای بیپایان این فناوری دارند. به عقیده بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران حوزه تکنولوژی، بلاکچین دقیقاً همان نقطه عطف ورود انسانها از عصر اینترنت به عصر جدید است. بااینوجود به نظر میرسد که همچنان ظرفیتهای بزرگ و مهم این فناوری آشکار نشده و در سالهای آینده میتواند بسیار غافلگیرکننده باشد.
در این مقاله به بررسی جنبههای مهم این فناوری پرداخته و شما را با جزئیات آن آشنا کردیم. به نظر شما کدام یک از کاربردهای فعلی بلاکچین نقش مهمتری را در زندگی روزمره ایفا میکنند؟ همچنین این فناوری چگونه میتواند زندگی نسلهای بعدی را برای همیشه تغییر دهد؟ نظرات ارزشمند خود در این زمینه را با ما و سایر کاربران این مقاله به اشتراک بگذارید.
در رویداد اقتصاد غیرمتمرکز بر پایه بلاکچین، رویکرد غیرمتمرکز به اقتصاد، فناوری بلاکچین و ظرفیتهای نوآوری و کارآفرینی موجود در این فناوری را مورد بررسی قرار داده ایم که شما می توانید این دوره را تهیه و استفاده کنید.
آکادمی همراه اول با هدف تربیت، توسعه و توانمندسازی نیروی انسانی در اکوسیستم دیجیتال در تابستان ۹۹ آغاز به کار کرده است. آکادمی به پشتوانهی تجربهی آموزش و توسعهی نیروی انسانی همراهاول میکوشد نیازهای آموزشی عمومی، تخصصی و شکاف میان تحصیلات آکادمیک و فضای کار را پوشش دهد. این مجموعه در این راستا با همکاری اساتید برجسته…